ELSA-programma professionaliseert

Trainingen van vakbondsleiders leiden al tot hogere lonen in cao's en meer leden

Het ELSA-programma traint en professionaliseert ons als vakbondsleiders waarna wij onze vakbond ook kunnen professionaliseren. Onze leden zullen daar op hun beurt ook van profiteren.

Juma Mwamula van de Oegandese private onderwijsbond.

Mondiaal FNV organiseerde de afgelopen twee jaar in Oeganda het ELSA-trainingsprogramma. Vakbondsleiders en vakbondstalent werkten er aan hun eigen leiderschapsstijl en hoe deze in te zetten om hun vakbonden te versterken. Dankzij het ELSA-programma leerden ze effectief te onderhandelen met werkgevers, hun vakbond beter te organiseren en financieel gezonder te maken en waardevolle allianties te sluiten. Dat leverde al successen op.

Gelach galmt door de workshopruimte. “Introverte mensen zijn langzame denkers en daarmee verspillen ze tijd”, somt een mannelijke vakbondsleider een vooroordeel op dat hij vervolgens neerpent op de flipover. “Maar wij extraverte mensen kunnen niet goed luisteren”, brengt een vrouwelijke vakbondsleider er lachend tegenin. De Oegandese vakbondsmensen moesten zichzelf opsplitsen in twee groepen van enerzijds introverte en anderzijds extraverte mensen. Daarna moeten ze van beiden typen eigenschappen opschrijven, als onderdeel van een sessie waarin ze zichzelf via een persoonlijkheidstest en andere oefeningen beter leren kennen. Het is slechts één van de vele onderdelen van het Executive Leadership programme on Sustainability and Alliance Building (ELSA), georganiseerd door Mondiaal FNV.

Jezelf leren kennen

“Als je een organisatie wilt veranderen moet je als leider ervoor zorgen dat mensen je begrijpen en volgen: waarom doe je wat je doet. Leiderschap is gebaseerd op relaties, zowel intern als extern”, legt trainer Petra Bosse uit. “En om goed met anderen om te gaan, moet je eerst jezelf kennen”, vervolgt de trainer. “Pas dan snap je anderen en kun je ze beter lezen. We noemen dat Emotionele Intelligentie. Dit helpt je vervolgens om een goed en divers team samen te stellen.”

Met het zogeheten ELSA-programma wil Mondiaal FNV de financiële duurzaamheid van vakbonden in Oeganda vergroten. “Dit is een veelomvattend begrip, waar je van alles onder kunt schuiven, maar linksom of rechtsom komt het erop neer dat je vakbonden meer toekomstbestendig maakt”, vertelt Tendayi Matimba, financieel projectmanager van Mondiaal FNV.

Nu volwaardig de financiën beheren

Veel vakbonden in Oeganda hebben moeite om het hoofd financieel boven water te houden. Zo hebben ze - net als bonden in Nederland – te maken met teruglopende ledenaantallen. Ook zijn veel vakbondsleiders onvoldoende getraind in het efficiënt managen van hun bond. “Eerder begreep ik eigenlijk niet wat er in auditrapporten stond terwijl ik ze wel moest ondertekenen”, vertelt Stephen Abima, secretaris-generaal van de 105.000 leden tellende transportbond AGTWU. Tijdens het ELSA-programma leerden de deelnemers voor hun bond bijvoorbeeld een balans op te stellen en om financiële rapportages te leren lezen. “Nu kan ik volwaardig met onze accountant in gesprek en de bond financieel in de gaten houden en bijsturen, stelt de 55-jarige vakbondsman.

Digitaal informatiesysteem helpt vakbond organiseren

Ook leerden de vakbondsleiders dat een digitaal managementinformatiesysteem belangrijk is. “Pas tijdens gesprekken met trainers van het ELSA-programma besefte ik dat we helemaal geen zicht hadden  op de contributiebetaling van onze destijds zevenhonderd leden”, vertelt Anita Sseruwgi, algemeen secretaris van de Oegandese vakbond NUCPAW voor onder meer de muziek- en filmsector. De bond zette een digitaal systeem op waarin ze nu alle leden met naam en ID-nummer registreren, betalingen bijhouden, registreren aan welke activiteiten ze deelnemen en ook gender en leeftijd noteren, zodat ze makkelijker activiteiten kunnen organiseren voor specifieke doelgroepen.

Bij eerdere salarisonderhandelingen stelden we ons vaak star op

Betalende leden werven

Ook bedacht Anita een methode waardoor leden daadwerkelijk gingen betalen. “We organiseerden onder meer discussies  en workshops waar veel belangstelling voor bleek te zijn. Leden mogen daar nu echter enkel aan deelnemen als ze minimaal voor een half jaar aan lidmaatschapsgeld hebben betaald”, legt de vakbondsvrouw uit die er zo in de afgelopen twee jaar in is geslaagd om ruim 17.500 betalende leden te werven.

Direct resultaat van de lessen

Verschillende deelnemers zagen ook direct resultaat van de lessen over onderhandelen. “Bij eerdere salarisonderhandelingen stelden we ons vaak star op waarbij we geen millimeter van onze eisen weken”, vertelt Peter Bendo van de Oegandese textiel- en ledervakbond UTGLAWU. Tijdens het ELSA-programma leerden de vakbondsleiders echter dat je met zo’n houding de werkgevers tegen je in het harnas jaagt en dikwijls met lege handen thuiskomt.

Respect en luisteren leidt tot verbetering

“Bij een nieuwe salarisonderhandeling besloot Peter direct de opgedane kennis in de praktijk te brengen. “We probeerden vertrouwen te hebben in de werkgevers en ook naar hun wensen te luisteren. Hierdoor merkten we dat ook zij ons meer respecteerden en naar ons begonnen te luisteren”, vertelt de 39-jarige algemeen secretaris. De vakbond sleepte er een salarisverhoging van maar liefst 13 procent voor het eerste jaar, 10 procent voor het tweede en nog eens 10 procent voor het daaropvolgende jaar uit. “Zonder het ELSA-programma was ons dit niet gelukt”, lacht de Oegandese vakbondsleider.

ELSA-programma geeft zelfvertrouwen

Het trainingsprogramma booste het zelfvertrouwen van vooral de jonge vrouwelijke vakbondsleiders. “Eerder was ik verlegen en durfde nauwelijks voor een groep mensen te spreken”, vertelt de 32-jarige Barbara Badaru van vakbond NUPAW voor plantage en agrarische werkers. “Ik was de enige jonge vrouw bij mijn bond waar verder vooral mannen van middelbare leeftijd of ouder werkten”, vertelt de Oegandese die zich daardoor niet helemaal op haar plek voelde binnen de bond.

Vakbond stelt jonge medewerkers aan

Via het ELSA-programma leerde Barbara zichzelf beter kennen en voor zichzelf opkomen. “Ook leerden de trainers mij verschillende leiderschaps- en communicatievaardigheden en gaven mij het vertrouwen dat ook ik een goede leider kon zijn”, vertelt de jonge vakbondsvrouw die met de opgedane kennis en vaardigheden zich nu veel beter voor haar bond weet in te zetten. Zo vertelt ze trots hoe ze het afgelopen half jaar 8000 nieuwe leden heeft geworven op de theeplantages. “Ik durf nu grote groepen theeplukkers toe te spreken waarbij ik hen uitleg waarom het belangrijk is om lid te worden van de vakbond. Ook heb ik het management van de vakbond overtuigd van het belang van verjonging van de vakbond en zijn er inmiddels zeven jonge medewerkers aangenomen.”

Bij elkaar aankloppen voor hulp en krachten bundelen

Naast de opgedane kennis en vaardigheden vonden alle deelnemers het onderlinge contact met andere vakbondsleiders minstens zo waardevol. “De meesten had ik wel eens eerder bij bijeenkomsten ontmoet, maar dan hield iedereen zich afzijdig”, vertelt algemeen secretaris Juma Mwamula van de Oegandese private onderwijsbond UPTU. “Het ELSA-programma stimuleerde ons echter onze problemen en uitdagingen met elkaar te delen”, legt de 40-jarige leider uit. “Hierdoor vertrouwen we nu elkaar, kunnen we bij elkaar aankloppen voor hulp en kunnen we onze krachten bundelen.”