Libanon: “Belangrijk om te investeren in een sterke vakbeweging”

Door Covid-19 en de grote ontploffing in Beiroet zijn de Libanezen in nood. De vakbonden bieden hulp en proberen de gevolgen voor werknemers te verzachten. Leona McCann (beleidsmedewerker van Mondiaal FNV) beeldbelt met consultant Hind in Beiroet. Hind onderzoekt hoe ze steun kan geven aan de partners van Mondiaal FNV. Ze blikt ook vooruit naar de opbouw van een sterke onafhankelijke vakbeweging.

Op de dag van dit interview is in Libanon opnieuw een gedeeltelijk lockdown ingegaan. Dat wil zeggen: mensen moeten tussen 6 uur ’s avonds en 6 uur ’s morgens binnen blijven. Dit besluit kwam naar aanleiding van een stijging van het aantal besmettingen en doordat de ziekenhuizen als gevolg van de ramp in de haven vol liggen met gewonden. Op 4 augustus werd Libanon opgeschrikt door de explosie in de haven van Beiroet. Er vielen circa 200 doden en 6000 gewonden. Talrijke mensen werden dakloos.

Wat gebeurde er toen midden maart van dit jaar Covid-19 ook Libanon tot een lockdown dwong?

“Covid-19 bleef lange tijd onder controle, we hadden geen extreme uitbraken. Toen besloot de regering het vliegveld te openen voor de Libanezen die terug naar huis wilden. Zij brachten corona mee en respecteerden de quarantaine niet. Dus nu zitten we met een piek. In combinatie met overvolle ziekenhuizen na de explosie in de haven van Beiroet besloot de regering tot een nieuwe lockdown. Bij de explosie zijn twee grote ziekenhuizen beschadigd. Daardoor is een grote druk op de andere ziekenhuizen ontstaan. Het was ook bijna onmogelijk om 1,5 meter afstand in de wachtruimtes te houden, waardoor het virus alle kans kreeg.”

Tegen welke problemen liepen de werknemers in Libanon aan?

“Voor de werknemers betekende Covid-19 een tegenvaller op een al bar slechte situatie. We zijn al vanaf oktober vorig jaar de straten opgegaan om te protesteren tegen de corruptie en de heersende economische, financiële en sociale crisis. De banken hadden alle tegoeden bevroren, dollars mochten niet meer gebruikt. De Libanese lira werd het enige betaalmiddel, maar die is niks waard. Voedsel werd steeds duurder. Er was sprake van 400 tot 500% deflatie. Ruim 90% van de Libanese bedrijven heeft 10 of minder werknemers in dienst. Een deel sloot noodgedwongen zijn deuren, dus veel werknemers verloren hun baan.

“Toen kwam de lockdown. Economisch gezien ging het nog slechter, want bedrijven gingen dicht. Werknemers kregen meestal niet doorbetaald, en opnieuw werden werknemers ontslagen. De informele economie functioneerde natuurlijk ook niet, dus ook die werknemers zaten zonder inkomen. De Wereldbank waarschuwde in november vorig jaar al dat het aantal armen in Libanon dit jaar fors zou stijgen, maar door de lockdown en de explosie is het aantal vele malen groter. Migrantwerkers en huishoudelijke hulpen stonden vaak op straat of werden achtergelaten bij hun ambassades. Maar veel ambassades werkten niet mee.”

De explosie op 4 augustus heeft ook de Libanese economie geraakt.

“De totale impact is nog niet duidelijk, want de mensen zijn nog in shock. Wel is duidelijk dat velen hun baan hebben verloren. Het gebied rond de haven is een levendige buurt met veel hotels, winkeltjes, cafés. Die zijn weggevaagd, maar ook zijn veel woonhuizen vernietigd. Aan de zijkanten van de haven liggen hele arme wijken, waar veel doden en gewonden zijn gevallen. Ouderen zijn gewond geraakt en hebben hun huizen verloren. Ook veel migranten, Syrische vluchtelingen en huishoudelijke hulpen zijn hier door getroffen.”

Na de explosie waren de protesten tegen de zittende regering nog feller. Veel landen beloofden financiële hulp, maar de Libanezen waren bang dat dit geld door corruptie niet op de plekken zou belanden waar het hoort. Hoe is die situatie nu?

“Toen de Franse president Macron hier kwam, heeft hij beloofd dat het geld niet naar de regering gaat, maar via VN-organisaties besteed gaat worden. Maar de Verenigde Naties zijn bureaucratisch en die processen duren lang, terwijl mensen eigenlijk geen tijd hebben. Ze zitten in acute nood.”

Wat kunnen wij vanuit Nederland doen voor deze mensen en de vakbonden?

“Het grootste probleem hier is de gefragmenteerde opbouw van vakbonden. Gezamenlijk kunnen ze geen vuist maken. Iedere kleine bond vecht voor zijn eigen doelgroep. Na de burgeroorlog in 1990 hebben mensen per beroepsgroep hun best gedaan om een onafhankelijke vakbond op te richten, omdat de bestaande vakbonden volledig gepolitiseerd zijn. Die hangen allemaal aan een politieke partij. Maar de onafhankelijke vakbonden zijn nog klein en versnipperd. Het nationale centrum voor vakbonden doet niets, dat is een leeg gebouw. Dus is het belangrijk om te helpen bij de opbouw van een sterke onafhankelijke vakbeweging. Door te investeren in trainingen, bijeenkomsten en de juiste mensen bij elkaar aan tafel te krijgen. Hierin samenwerken met onafhankelijke ngo’s is ook een goede weg.”

Waarop ligt de focus van de vakbonden nu?

“Op het bieden van hulp. We spreken op dit moment niet meer over Covid-19, maar over de explosie, die het hart van het land heeft geraakt. Vakbonden die lange tijd niet naar elkaar omkeken, praten nu opeens met elkaar. Ze richten zich op de nood van migranten en Syrische vluchtelingen. De internationale sectorbond PSI is een wereldwijde donatiecampagne gestart om de gevolgen voor ontslagen werknemers te verzachten. De internationale bond voor huishoudelijke hulpen werkt samen met de Libanese bond om in kaart te brengen waar de huishoudelijke hulpen in Libanon zitten en uit welk land ze komen. Voor degenen die op straat zijn gezet, wordt nieuw onderkomen gezocht of een ticket betaald zodat ze terug naar huis kunnen.”

Wat wil je nog meegeven aan de wereld?

“Blijf praten over Libanon, want als we weer vergeten worden, dan walsen ze over ons heen. We willen een verandering. De explosie, die is voortgekomen uit de corrupte houding van de overheid, heeft het gezicht van Libanon veranderd. In alle gevallen zullen we niet opgeven en blijven vechten voor gerechtigdheid.”

Tekst: Astrid van Unen

Lees ook:

'De Libanezen zijn geschokt, huilen om hun doden en zijn boos'