25 november: internationale dag tegen geweld tegen vrouwen

Geweld en intimidatie tegen vrouwen is van alle eeuwen en van alledag. De Verenigde Naties hebben 25 november uitgeroepen tot Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen. Onze partner, het South Asian Workers Gender Platform (SAWGP) begint aan 16 dagen van activisme, waarin ze elke dag aandacht vragen voor de kwetsbare positie van vrouwen op de werkvloer.

Foto: kledingmaakster in een fabriek in Bangladesh wordt gecontroleerd door 2 mannen. Foto Catrien Ariens

Nishi Kapahi is coördinator van het South Asian Workers Gender Platform (SAWGP). Ze werkt vanuit haar huis in de Indiase hoofdstad Delhi. “In augustus van dit jaar hebben we het SAWGP gelanceerd”, vertelt ze via Skype. “Met steun van onder meer Mondiaal FNV. De lange aanloop hier naartoe begon rond het vaststellen van de ILO-conventie 190.” Dit internationale verdrag tussen werkgevers, werknemers en overheden gaat over de uitbanning van geweld en intimidatie in de wereld van werk. “Tijdens de lobby voor aanvaarding van dit verdrag kwam veel energie vrij, omdat het een onderwerp is dat elke vrouw aan het hart gaat. We wilden vakbondsvrouwen verzamelen binnen een formeel platform om die energie te kanaliseren en gericht lobby te voeren binnen de vakbonden, eigen regeringen en werkgevers.”

Patriarchale mindset

Het platform is nauw verbonden met vrije vakbonden in Bangladesh, India, Nepal, Pakistan en Sri Lanka. “Vooral hier in Zuid-Azië zit de patriarchale mindset diep; we hebben een vergelijkbare cultuur”, zegt Kapahi. “Onze focus ligt niet alleen op ratificering van de ILO-conventie, maar ook op gelijkheid op de werkvloer. We willen meer vrouwen in leiderschapsposities. Inmiddels hebben we al een onderzoek afgerond om inzicht te krijgen in geweld en intimidatie op de werkplek in Zuid-Azië. De eerste bevindingen zijn gepubliceerd. Ook hebben we een aantal video’s gemaakt die kort en krachtig de kern uitleggen.”

Klappen, emotioneel geweld, moord

De eerste bevindingen van het rapport zijn op de website van het platform te vinden. Daaruit blijkt onder meer dat geweld en intimidatie tijdens de corona-pandemie zijn toegenomen. Kapahi: “Het uiteindelijke rapport is nog in de maak, maar uit de eerste bevindingen blijkt dat huislijk geweld inderdaad is toegenomen tijdens de lockdown. Veel mensen moesten gedwongen thuisblijven, hadden geen werk, vaak geen inkomen, zagen hun families en vrienden niet of woonden juist met te veel familieleden permanent bij elkaar in een klein huis. Plus de stress van alle onzekerheid: hoe lang gaat dit duren? Heb ik straks m’n baan nog. In een toenemend aantal gevallen leidde dit tot geweld, vooral door de echtgenoten. Klappen, emotioneel geweld, tot moord aan toe. Er gebeurde heel veel en we konden niks doen, want iedereen zat in een (vorm van) lockdown.”

Nishi Kapahi

Aan hun lot overgelaten

Een andere conclusie is dat werknemers in de informele sector extra risico lopen op geweld en intimidatie. Is dit vanwege het feit dat ze geen bescherming van een werkgever hebben, niet onder een wet vallen? “Ja, in het algemeen zijn dit de oorzaken. Groepen als schoonmakers en huishoudelijk medewerkers zijn helemaal aan hun lot overgelaten, zij mochten veelal niet werken en genoten geen sociale bescherming. Voor hen was het heel moeilijk, en nog steeds, want veel werkgevers zijn bang. Vaak gaat het om vrouwen uit de laagste kaste.”

Huishoudelijk medewerkers die wel welkom zijn in de huizen waar ze als dienstmeisje werken, hebben toenemend last van de ‘heer des huizes’ die zelf ook in een lockdown zit, vertelt Kapahi. “Als de vrouwen hierover klagen, kunnen ze vertrekken. Straatverkoopsters hebben last van klanten die hen intimideren, en van politie-agenten die hen chanteren omdat ze geen vaste verkoopplaats hebben. Die vragen smeergeld, en als ze dat niet betalen, wordt hun koopwaar in beslag genomen.”

Chantage, online bedreigingen, pesterijen

In het rapport is ook sprake van ‘onconventionele vormen van intimidatie’. “We definiëren intimidatie en geweld als gedrag dat fysiek of seksueel van aard is. Daarom denken we bij het definiëren van intimidatie en geweld op de werkplek onmiddellijk aan incidenten die fysiek of seksueel misbruik zijn. Door deze manier van denken worden intimidatie die iemands emoties, geestelijke gezondheid en financiën beïnvloedt, niet als ‘conventionele’ vormen van intimidatie gezien. We dreigen dit te normaliseren of zelfs over het hoofd te zien.” Concreet doelt Kapahi op chantage, online bedreigingen of pesterijen, misbruik maken van iemands afhankelijkheidspositie, et cetera.

Mannen in spotlicht

Het SAWGP heeft onder leiding van Kapahi een aantal filmpjes geproduceerd, die de boodschap kernachtig weergeven. De video ‘Putting men in spotlight’ valt op door eenvoud en kracht. “In deze tijd van covid-19 lezen we veel  over geweld en verkrachting van meisjes en vrouwen. En zij krijgen er de schuld van, vanwege hun kleding of gedrag. Maar waarom praten wij niet over de mannen, de daders? Met de video ‘Putting men in spotlight’ proberen we om te denken. Niet de krantenkop: ‘Vrouw gedrogeerd en verkracht in bus’, maar ‘Buschauffeur en conducteur drogeren en verkrachten vrouw’. Want daarmee zoom je in op de dader, en niet het slachtoffer. Hopelijk dringt het zo beter door bij de mannen.”

Wit lintje als symbool

25 november, zegt Kapahi, is een belangrijke dag. Ze was al bij deze dag betrokken toen ze nog coördinator van gender-issues was bij de internationale transportbond ITF. “In 2002 raakte ik met een aantal vakbondsvrouwen gesprek over geweld en intimidatie, een onderwerp waar je eigenlijk niet snel over praat, maar we inspireerden elkaar om hierover te vertellen. En, heel fijn: mannen gingen ons steunen. Rond de 25e november maakten posters, organiseerden kleine acties en demonstraties. Het symbool van deze dag is een wit lintje, dat we jaarlijks gingen dragen. Dan kregen we vragen, en konden we uitleggen waarom we stil stonden bij deze dag. We hadden een krachtige boodschap: ‘Don’t be violent, don’t be silent’ (Wees niet gewelddadig, wees niet stil).”

Nu is het de eerste keer dat ze niet de straat op kunnen. “Daarom hebben we 16 dagen van activisme aangekondigd, dat begint op 25 november en eindigt op 10 december, de internationale dag van de mensenrechten. We laten onze filmpjes rondgaan, in totaal 3. Ook hebben we podcasts gemaakt ‘SA Gender Con’, waarvan er eentje al op onze website staat. En we organiseren een webinar met als titel ‘Is huislijk geweld de schaduw-pandemie?’. Iedereen kan meedoen.”

Tekst: Astrid van Unen

Meer weten?

Onderzoek de website van het South Asian Workers Gender Platform

Kijk hier het filmpje ‘Putting men in spotlight’

IndustriALL over huislijk geweld