Vrouwelijk leiderschap
De kracht achter sterkere vakbonden
Wereldwijd strijden vakbonden voor betere werkomstandig- heden, maar vrouwen blijven ondervertegenwoordigd in leiderschapsposities. Mondiaal FNV zet zich in voor gendergelijkheid en het bevorderen van vrouwelijk leiderschap, waarbij de uitdaging ligt in het ontwikkelen van een effectieve aanpak. Via onderzoek, uitgevoerd in o.a. Oeganda, zijn strategieën in kaart gebracht om de weg naar meer gelijkwaardigheid binnen vakbonden te versnellen.
Foto: Pien (rechts) en de vakbondsvrouwen die deelnemen aan haar onderzoek in Oeganda
Representation of the world, like the world itself, is the work of men; they describe it from their own point of view, which they confuse with the absolute truth
Simone de Beauvoir
Bevorderen vrouwelijk leiderschap
Wereldwijd bestaan er duizenden vakbonden die ook opkomen voor vrouwen in het werk, maar vrouwen worden al decennialang geconfronteerd met de gedachte dat zij een minderheid vormen en ook zo behandeld worden. Zij zijn ondervertegenwoordigd in leiderschapsposities, op de werkvloer en binnen de vakbondsbeweging. Mondiaal FNV voert verschillende projecten uit die zich richten op solidariteit, sociale dialoog (overleg tussen werkgevers en werknemers) en gendergelijkheid. Een belangrijk onderdeel van deze projecten is het bevorderen van vrouwelijk leiderschap bij onze partners.
Onderzoek naar een duidelijke aanpak
Mondiaal FNV stond voor de uitdaging om een duidelijke aanpak te ontwikkelen voor het versterken van vrouwelijk leiderschap binnen de internationale vakbondsbeweging. Dankzij een goed getimed contact konden we Pien Petter haar scriptieonderzoek bij ons laten uitvoeren, specifiek gericht op deze uitdaging.
Hoe vrouwen leidinggevende posities bereikt hebben
Piens scriptieonderzoek had als doel strategieën in kaart te brengen om vrouwelijk leiderschap te bevorderen en te onderzoeken waarom gendergelijkheid nog steeds moeilijk te realiseren is. Hiervoor reisde zij naar Oeganda, waar ze interviews afnam en groepsdiscussies organiseerde met deelnemers van een eerder project. Dit project, het ELSA-programma, richtte zich op de training van vakbondsleiders. Ze onderzocht hoe vrouwen leidinggevende posities bereikt hebben. De resultaten van dit onderzoek bieden waardevolle inzichten die wereldwijd kunnen bijdragen aan de toename van vrouwelijk leiderschap en daarmee aan gendergelijkheid.
Hoe versterkt Mondiaal FNV vrouwelijk leiderschap binnen vakbonden
Daarnaast onderzocht Pien hoe Mondiaal FNV vrouwelijk leiderschap binnen vakbonden versterkt. In de onderstaande staafdiagram staan de 12 meest voorkomende strategieën weergegeven, gebaseerd op 46 projecten die zich richten op gendergelijkheid. Het onderzoek werd ondersteund door een raamwerk dat voortkwam uit een literatuurstudie. Dit raamwerk, dat uitgaat van drie niveaus (individueel, organisatie en maatschappij), vormde de basis voor zowel het onderzoek als een nieuw ontwikkeld raamwerk dat Mondiaal FNV kan gebruiken voor haar werk.
Top 5 factoren die vrouwelijk leiderschap beïnvloeden
Uit interviews en groepsdiscussies met de Oegandese deelnemers stelde Pien een top 5 samen van factoren die de ontwikkeling van vrouwelijk leiderschap beïnvloeden:
1. Zelfvertrouwen
2. Culturele normen en genderstereotypen
3. Het al dan niet hebben van een ondersteunend netwerk
4. Institutionele erkenning en respect voor vrouwen
5. Gebrek aan controle over financiële middelen
Wat is er nodig om vrouwelijk leiderschap te bevorderen
Daarnaast gaven de Oegandese vakbondsleden en -leiders aan welke maatregelen zij nodig achten om vrouwelijk leiderschap te bevorderen. Ze benoemden onder meer
- het opbouwen van professionele vaardigheden
- het belang van mentorschap
- veranderingen op organisatieniveau (met betere naleving van wetten en beleidsregels)
- het opzetten van een systeem ter bestrijding van intimidatie en geweld tegen vrouwen
- en het stimuleren van initiatieven die van onderaf komen in plaats van bovenaf.
Conclusie en aanbevelingen
Piens onderzoek toont aan dat een veelzijdige aanpak nodig is om vrouwelijk leiderschap binnen de vakbondsbeweging te laten groeien. Hoewel de huidige strategieën van Mondiaal FNV in de goede richting gaan, kan het nieuwe raamwerk het team helpen om op grotere schaal te denken en invloed uit te oefenen op alle niveaus.
Pien doet de aanbeveling om in andere regio’s en landen waar Mondiaal FNV actief is, ook onderzoek te doen naar de specifieke uitdagingen en beste manieren om vrouwelijk leiderschap verder te ontwikkelen. Hierbij is het belangrijk rekening te houden met culturele en ethische verschillen. Bovendien is het essentieel om een gemeenschappelijk begrip te ontwikkelen van vrouwelijk leiderschap en de vereisten voor partners om dit doel te bereiken, aangezien interpretaties kunnen verschillen.
Meer over de aanbevelingen en details over de resultaten zijn te vinden in het verslag Building stronger unions through women's leadership development (pdf).
Pien Petter studeerde ‘International Development Management’ aan de Hogeschool Van Hall Larenstein. Om haar studie af te ronden, moest zij bij een organisatie haar scriptieonderzoek schrijven. Van begin maart 2024 tot en met augustus 2024 heeft zij intern bij ons gezeten om haar onderzoek uit te voeren. Voor haar onderzoek heeft ze verschillende gesprekken gevoerd met medewerkers van Mondiaal FNV, evenals met consulenten van Mondiaal FNV in landen waar Mondiaal FNV projecten steunt. Door deze gesprekken kreeg zij een beter beeld van wat Mondiaal FNV daadwerkelijk in het veld doet en kreeg ze een eerste indruk van de vakbondsbeweging. Pien heeft in haar afscheid bij Mondiaal FNV het volgende verteld: “Ik ben enorm dankbaar voor de kansen die Mondiaal FNV me heeft geboden en de mensen die ik heb mogen ontmoeten. Een betere afsluiting van mijn opleiding had ik me niet kunnen wensen.” 
