Leren en inspireren voor een eerlijke energietransitie

De Oegandese journalisten Taaka Kupewa en Promise Twinamukye volgen het LISA-programma voor jonge vakbondsactivisten van Mondiaal FNV. Ze krijgen training in onder meer leiderschap en eerlijke energietransitie. Dit laatste thema stond centraal op de journalistenconferentie in Ivoorkust, waar ze aan deelnamen. De jonge vrouwen delen enthousiast hun nieuwe inzichten, waaronder de rol die journalisten kunnen spelen in een eerlijke energietransitie.

Taaka (links) en Promise

Verjonging vakbondsbeweging

Het LISA-programma staat voor Leadership, Influence Sustainability and Alliance-building en richt zich op actieve, getalenteerde en betrokken vakbondsjongeren onder de 30 jaar. Via dit programma draagt Mondiaal FNV bij aan een proces van verjonging van de vakbondsbeweging van Oeganda. Het programma is gestart in mei 2024, en heeft dit jaar als overkoepelend thema 'eerlijke transitie als gevolg van klimaatverandering'.

Duidelijk doel

Taaka Kupewa (29) heeft een duidelijk doel voor ogen. De branchesecretaris van de Uganda Media Union (UMU) wil graag hogerop komen in de vakbondswereld. “Ik realiseer me dat leiderschap een grote verantwoordelijkheid met zich meebrengt en daarom leek het me goed om me in te schrijven voor een programma dat me de middelen geeft om mijn leiderschapsvaardigheden te verbeteren.” Promise Twinamukye (27)  is een collega van Taaka. Beide werken als schrijvend journalist bij The Daily Monitor. Promise is jeugdsecretaris bij de Uganda Journalists Union (UJU). “Mijn deelname aan LISA was bedoeld om me te helpen met mijn leiderschapsreis, maar tot nu toe heb ik veel meer gekregen dan ik had verwacht, vooral op persoonlijk vlak”, vertelt ze.

Jezelf leren kennen

Taaka heeft “waardevolle inzichten” gekregen dankzij het LISA-programma. “Ik heb meer over mezelf geleerd”, zegt ze, “vooral door onze sessie over zelfontdekking en zelfbewustzijn. Het vermogen van een leider om degenen aan wie hij/zij leiding geeft te begrijpen, hangt af van het feit of hij/zij eerst zichzelf begrijpt. Het herkennen van mijn eigen sterke en zwakke punten en het vaststellen of ik introvert of extravert ben, heeft me een duidelijker perspectief gegeven.”

Ook Promise zegt al veel geleerd te hebben dankzij dit programma. “Weten wie ik ben, helpt me te weten hoe ik in verschillende situaties moet reageren zonder een fiasco te veroorzaken. Ik maak grote stappen in m’n persoonlijke ontwikkeling, werk aan m’n zelfvertrouwen en omarm leiderschap, iets waar ik eerder zelfs bang voor was.”

Meer jongeren in de vakbond

Volgens Promise heeft het LISA-programma haar dichter bij haar vakbond gebracht, wat voorheen niet lukte door het drukke werkschema. “Omdat we voor onderhandelingen een verenigd front moeten vormen, is het belangrijk om meer jongeren in de vakbond te krijgen om het proces te versnellen. Ik ben daarom begonnen meer collega’s lid te maken van de bond door ze te laten weten wat de voordelen zijn van het lidmaatschap van een vakbond.” Ook Taaka zegt dat ze haar vakbondswerk heeft kunnen verdiepen. “Ik heb de kans gekregen om te netwerken en ideeën uit te wisselen met actieve leden van verschillende vakbonden, zoals die in de plantages, luchtvaart, visserij, onderwijs, productie en gezondheidszorg.”
 

Eerlijke energietransitie

Taaka en Promise namen in het kader van het LISA-programma in september deel aan de door Mondiaal FNV gefinancierde conferentie in Abidjan, Ivoorkust, georganiseerd door de Federation of African Journalists (FAJ) onder het motto ‘Ampliying African Narratives on Climate Justice’. Doel was meer informatie te geven over een eerlijke transitie: de maatregelen die genomen worden naar een koolstofarme economie zonder dat die ten koste gaan van werkgelegenheid.

Ook op Oeganda heeft de klimaatverandering grote invloed en niet alleen door de stijgende temperaturen. Het land heeft nu te maken met onregelmatige seizoenen, met kortere of langere regenperioden en hevigere droogteperioden. Deze droogtes verergeren de voedselonzekerheid en leiden in sommige gebieden tot hongersnood. “Het weer is zo onvoorspelbaar dat boeren lage oogsten krijgen, omdat het de ene dag regent en de andere dag door en door heet is”, vertelt Promise.

Journalisten spelen een cruciale rol in het stimuleren van bewustwording

Conferentie is eyeopener

Beide journalisten ervaarden de conferentie als een eyeopener. Ze kregen veel nieuwe informatie te verwerken. “Hiervoor wist ik weinig over just transition, maar de training van Omar Faruk Osman, die ook voorzitter is van de FAJ, stelt me in staat om anderen te informeren over klimaatverandering en just transition”, legt Taaka uit. “Dankzij de conferentie heb ik meer inzicht gekregen in klimaatrechtvaardigheid, klimaatfinanciering en de rol die journalisten moeten spelen bij het pleiten voor klimaatrechtvaardigheid en het bevorderen van een rechtvaardige overgang in Afrika. Journalisten spelen een cruciale rol in het stimuleren van bewustwording. Niet alleen door te rapporteren over de gevolgen voor het milieu, maar ook over de sociale, politieke en economische dimensies van klimaatverandering."

Het is voor Taaka belangrijk dat een eerlijke transitie naar een groene economie op een manier gebeurt die rechtvaardig en billijk is voor werknemers. “Werkers kunnen hun baan verliezen. Een eerlijke overgang houdt in dat deze werkers de kans krijgen om zich om te scholen en aan te passen, zodat ze aan de slag kunnen in groene energiesectoren.”

Collectieve onderhandelingen voor eerlijke transitie

Promise nam deel aan de conferentie omdat ze haar kennis over buurlanden wilde uitbreiden. “Alle vijf regio’s van Afrika waren aanwezig en het werd me al snel duidelijk dat bijna overal vergelijkbare gevolgen van klimaatverandering te bemerken zijn. Dat bracht me tot één conclusie: we zijn niet zo divers als ik dacht dat we waren.” Een eerlijke klimaattransitie probeert een evenwicht te vinden tussen de dringende behoefte aan milieuactie en het economische en sociale welzijn van werknemers en gemeenschappen, zo verwoordt Promise. “Een van de belangrijkste dingen die ik van de conferentie heb geleerd, is dat vakbonden, als vertegenwoordigers van werkers, de instrumenten hebben om te zorgen voor klimaatrechtvaardigheid dankzij collectieve onderhandelingen en een goede sociale dialoog met de sociale partners.”

Ik ga verslag uitbrengen aan mijn vakbond

Inspiratie voor nieuwe verhalen

De conferentie heeft beide journalisten geïnspireerd tot nieuwe verhalen. “Als journalist dien ik regeringen en beleidsmakers verantwoordelijk te houden voor klimaatmaatregelen door middel van verhalen”, legt Taaka uit. “Ik ben van plan om verhalen te schrijven die mensen inzicht geven in klimaatrechtvaardigheid en de dringende noodzaak van een eerlijke en rechtvaardige overgang. Klimaatverandering ontwricht de Afrikaanse economieën en legt een enorme druk op watervoorraden, volksgezondheid en bestaansmiddelen. Een rechtvaardige overgang is nodig voor alle werkers, vooral die in de zwaarst getroffen sectoren.”

Rol vakbond en journalist combineren

Promise heeft zich onlangs aangesloten bij de Climate Women Media Action (CWMA), een organisatie die vooral in gebieden buiten de stad meer wil rapporteren over klimaatvraagstukken. “Ik ga verslag uitbrengen aan mijn vakbond, en we denken na over wat de vakbond kan betekenen voor werkers om gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Ik wil graag met andere vakbondsleiders en -leden in gesprek om te zorgen dat zij hetzelfde gaan doen. Dat zal ik combineren met mijn werk als journalist, waarbij ik meer verslag zal doen van klimaatkwesties.”

Interview: Astrid van Unen