Belgen staken tegen ‘Nederlandse toestanden’ in de winkelstraat

Op maandag 31 maart voeren vele duizenden Belgen actie tegen iets wat in Nederland al jaren woekert en totaal uit de hand is gelopen: de 24-uurs-economie. De FNV is solidair. We kunnen beter leren van de Belgen, in plaats van ons model van flex, jeugdloon en een overspannen (online) winkelstraat te exporteren naar onze zuiderburen. Lees dit opiniestuk van vakbondsbestuurder Fatma Bugdayci-Karatas van FNV Handel.

Nederlandse toestanden

De ruimte die grote concerns de afgelopen jaren in Nederland hebben ingenomen door winkels altijd open te mogen stellen en overal in het land distributiecentra te bouwen die vaak ook ’s nachts doordraaien, heeft een bittere keerzijde: de mensen die het werk doen én de lokale ondernemers betalen een hoge prijs. Heel goed dat de vakbonden in België op tijd aan de bel trekken. Beter zou zijn om niet deze ‘Nederlandse toestanden’ naar België te exporteren, maar om juist het huidige Belgische model, waarin het land en de mensen geregeld tot rust kunnen komen, in Nederland uit te rollen.

Kinderen in de supermarkt

Als wij in Nederland bezoek krijgen uit België of Duitsland, dan horen we vaak verbazing als onze gasten boodschappen hebben gedaan in een supermarkt. Al het werk wordt gedaan door kinderen! Inderdaad. De grote supermarkten in Nederland voeren al jaren het voortouw met het aanstellen van kinderen. De mega-concerns hebben bij de politiek zeer lage jeugdlonen bedongen. Zo verdient een 15-jarige 4,22 euro bruto per uur. Deze ‘verjonging’ zie je ook steeds meer bij andere grote concerns in de winkelstraat: van Action en Kruidvat tot Zeeman en Hema.

Een voorbeeld voor Nederland

Laten we dit eens omdraaien en vanuit een Nederlandse blik naar de Belgische supermarkten kijken. Eerder deze maand bezochten FNV-vakbondsleden Belgische winkels van Lidl. We gingen met Belgische militanten (het Belgische woord voor kaderleden) op pad om mensen te informeren over de landelijke staking. Onze vakbondsgroep is divers; we hebben jonge leden én krachten die al meer dan 20 jaar bij Lidl werken. Die zijn er gelukkig ook, al zijn zij wel in de minderheid. Wat ons opvalt in Belgische supermarkten, is dat veel medewerkers hun rechten kennen. In België hebben de bonden betere faciliteiten, zoals informatieborden in supermarkten. Bovendien heeft de Belgische bond meer actieve leden en kan daardoor vaker winkels bezoeken. Dat is een van de redenen dat de supermarktwinsten niet zo massaal naar de aandeelhouders stromen zoals in Nederland het geval is. Ook de medewerkers en dus de maatschappij krijgen hun rechtmatige deel. Dat is een voorbeeld voor Nederland.

Distributiecentra

Dat valt ook op bij distributiecentra in België. Het werk is beter uit te voeren dan in Nederland, omdat nachtdiensten zeldzaam zijn én beter betaald. Zo begint de toeslag voor avond- en nachtwerk vanaf acht uur ‘s avond, in Nederland is dat pas vanaf veel later. In Nederland zie je dat in veel distributiecentra de werktijden zo onzeker zijn en de werkdruk zo hoog, dat niet veel mensen het werk lang volhouden. Na enkele jaren buffelen zijn zij fysiek opgebrand. Concerns laten het liefst steeds weer nieuwe lichtingen arbeidsmigranten aanrukken. Als vakbond komen we zeer kwalijke praktijken tegen van uitbuiting en onderbetaling. Veel arbeidsmigranten werken voor een uitzendbureau en hebben contracten die verbonden zijn met hun recht op een woning. Als zij hun baan verliezen, verliezen zij ook hun bed. Terecht dat de Belgische vakbonden nu zeggen: ‘deze Nederlandse toestanden willen we niet’.

Steun van de politiek 

Ja, in Nederland krijgen winkelconcerns al jaren steun vanuit de politiek om de miljardenwinsten nóg meer op te stuwen. Winkeltijden oprekken, nachtwerk toestaan, jeugdloon, schrappen van regels rond de uitverkoop… dit zijn allemaal ingrediënten die leiden tot méér dividend aan eigenaren en aandeelhouders. Het aanstellen van kinderen en arbeidsmigranten is een bewuste keuze om lagere lonen te kunnen betalen, óók doordat deze groepen van oudsher minder goed georganiseerd zijn in een vakbond en dus minder snel voor betere rechten zullen opkomen.

Wereldwijd patroon

Hoe rechtser de politiek, hoe beter de voedingsbodem voor de lobby van de miljardenconcerns, die per definitie ten koste gaat van mens, milieu, de lokale economie én de democratie in bedrijven. De aanval van de Arizona-regering op de wettelijk verplichte sluitingsdag en de poging om nachtarbeid te versoepelen, past in een wereldwijd patroon.

Laat je niet verleiden

Veel Belgen zien in dat je jet niet moet laten verleiden door de mooie praatjes van winkelconcerns om 24/7 te kunnen shoppen. De huidige rechten die Belgische werkenden hebben rondom loon en rusttijden zijn kostbaar , en lastig terug te veroveren als je ze eenmaal hebt ingeleverd. Ook veel ondernemers met een eigen winkel zullen omvallen door de vernietigende concurrentie van de mega-concerns. Doe daarom net als de groep vakbondsleden van Lidl die onlangs vanuit Nederland naar Brussel afreisde: steun de stakers uit de Belgische winkelstraten!