Inclusieve maatschappij? Nog niet voor arbeidsbeperkten
Opinie van FNV-bestuurder Mariska Exalto
Het leek zo mooi: de participatiewet. En wet met een naam die klinkt alsof iedereen mag meedoen. Maar eigenlijk is de kans op werk voor de arbeidsbeperkte alleen maar afgenomen. FNV-bestuurder Mariska Exalto legt uit hoe dat kan. En roept op de petitie te tekenen. Want iedereen heeft recht op werk.
‘Wilma, Wopke en Tristan. Zomaar wat namen van mensen met kwaliteiten en veel enthousiasme om te werken. Toch is het voor hen moeilijk om aan het werk te komen en te blijven. Waarom? Zij hebben een arbeidsbeperking. En niet alleen zij, maar zo’n 100.000 mensen met een arbeidsbeperking staan sinds de invoering van de Participatiewet in 2015 langs de kant. Maar hoewel die wet klinkt als ‘meedoen’, kunnen laat door de keuze van gemeenten maar bitter weinig mensen met een arbeidsbeperking écht meedoen.
Verbeteren positie mensen met arbeidsbeperking
Zondag 14 juli is het 3 jaar geleden dat het VN-verdrag ‘Handicap’ in werking trad. Het belangrijkste doel van dit verdrag was het verbeteren van de positie van mensen met een beperking. In het verdrag is aangegeven wat de overheid moet doen om ervoor te zorgen dat de positie van mensen met een beperking verbetert. Ook voor de mensen met een arbeidsbeperking. Maar ook hier merken zij niet veel van.
Overheid werkt niet mee
Waar de overheid enerzijds de zorgplicht heeft om mensen met een arbeidsbeperking duurzaam aan het werk te helpen en houden, breekt diezelfde overheid deze structuur stelselmatig af. De sociale werkvoorziening heeft vanaf de jaren ‘50 mensen met een arbeidsbeperking geholpen met betaald werk. Maar sinds 2015 is er geen toegang meer voor nieuwe arbeidsgehandicapten en stoppen veel gemeenten – gedreven door bezuinigingen – met hun sociale werkvoorziening (SW). En dat is doodzonde!
SW-bedrijf als springplank
Ik heb voor mijn werk als FNV-bestuurder voor de werknemers in de sociale werkvoorziening deze SW-bedrijven bezocht. De eerste keer weet ik nog goed. Ik bezocht een op het oog saai, groot industrieterrein midden in een weiland. Maar wat ik binnen zag was een wereld op zich. Ik zag mensen werken in wasserettes, op inpakafdelingen van snoep of chocola, een houtzagerij, een metaalbewerkingsafdeling, een groenvoorziening, een schoonmaakbedrijf en nog veel meer. Ook zag ik bekende producten, waarvan ik niet wist dat ze überhaupt in een sociale werkvoorziening worden gemaakt.
Ik keek m’n ogen uit. Deze plek was een springplank voor deze mensen; ze konden doorgroeien, zich ontwikkelen als ze die mogelijkheid hadden, maar ook weer een stapje terugdoen als het (even) niet meer ging. Ze werden ook begeleid naar ‘gewone’ werkgevers. Gedetacheerd, maar wel met een kans op een plek in het SW-bedrijf als er geen werk meer zou zijn of wanneer het werk niet meer passend was. Ik zag professionals die samenwerkten met scholen en die leerlingen, vaak van het speciaal onderwijs, klaarstoomden voor werk. Ze bemiddelden bij stages en werkten samen met bedrijven.
Afbraak door participatiewet
Inmiddels staat het er niet meer zo rooskleurig voor. De komst van de Participatiewet betekende beleidsvrijheid voor gemeenten om mensen met een arbeidsbeperking naar werk te begeleiden. Bij sommige gemeentes kunnen mensen nog wel bij het SW-bedrijf, maar veel gemeenten hebben deze afgebroken en doen het zelf.
Het resultaat is al jaren bedroevend; werknemers met een beperking staan nu vaak aan de kant omdat er geen passend werk is voor ze. Jongeren, veelal van het speciaal onderwijs, vallen na hun opleiding in een gat. Er is vaak geen begeleiding naar werk en een gebrek aan ervaring met het werken met mensen met een arbeidsbeperking. En áls zij bij een werkgever terecht kunnen, is de baan vaak niet duurzaam en komen ze in een carrousel van tijdelijke, kortdurende contracten. Bovendien hebben ze geen centrale arbeidsvoorwaarden, zoals een cao-loon, reiskosten, budget voor ontwikkeling en geen pensioen.
Iedereen heeft recht op werk!
Ik vind dat dit in een land als Nederland niet zou mogen. Zeker wanneer we de mond vol hebben over een inclusieve maatschappij waar dit bij wet en verdrag is geregeld. Want Tristan, Wilma en Wopke hebben hier weinig aan wanneer dit gebakken lucht lijkt met een strik eromheen. Wij roepen de staatssecretaris Tamara van Ark op: geef deze mensen recht op werk! Steun jij ons ook? Teken dan onze petitie!'
