Staatskas loopt jaarlijks 2 miljard mis

Het nieuwe kabinet wil toch belastingvrijstelling handhaven bij het inkopen van eigen aandelen. Hierdoor loopt de staatskas jaarlijks minimaal 2 miljard euro mis; dat blijkt uit onderzoek van SOMO in samenwerking met de FNV.

‘Dit onderzoek laat opnieuw zien dat een herziening van ons belastingstelsel broodnodig is. Terwijl onder meer onze zorg, onderwijs en veiligheid onder druk staan, krijgen beleggers en beursgenoteerde bedrijven met deze vrijstelling gewoon geld cadeau’, zegt Petra Bolster, lid dagelijks bestuur van de FNV.

Het inkopen van eigen aandelen is op dit moment dé manier voor beursgenoteerde bedrijven om belastingvrij geld uit te keren aan aandeelhouders. Deze winstuitkering is in Nederland belastingvrij. ‘De FNV pleit al jaren voor een herziening van ons belastingstelsel, daarom gingen we de samenwerking aan met SOMO’, zegt Bolster. ‘Het moet niet uitmaken hoe jij je geld verdient, iedereen betaalt hetzelfde percentage belasting. En de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen. Het kan, er is genoeg geld in Nederland. Het wordt tijd dat ook bedrijven hun eerlijke deel bijdragen aan een gezond en leefbaar Nederland. Onze publieke voorzieningen zijn een randvoorwaarde voor een sterke en dus duurzame economie’, aldus Bolster.

De berekeningen achter het onderzoek

Het CPB en het ministerie van Financiën rekenden eerder uit, dat de staatskas jaarlijks 800 miljoen euro misloopt als de belasting op de inkoop van eigen aandelen wordt afgeschaft. Deze berekening was gebaseerd op jaartotalen, dataset aangeleverd vanuit het Financieele Dagblad. Die data waren toen de beste die er beschikbaar waren, maar niet specifiek genoeg om een nauwkeurige inschatting te maken over de herkomst van de aandeelhouders. Die informatie is cruciaal om een nauwkeurige berekening te maken van (het verlies van) de inkomsten voor de staatskas. Het nieuwe SOMO-onderzoek hanteert grotendeels dezelfde methodologie als die van het CPB en het ministerie van Financiën, maar met meer gedetailleerde gegevens die laten zien dat deze belasting minstens 2 miljard euro per jaar zou kunnen opleveren.

Buitenlandse investeerders profiteren

SOMO heeft voor deze herberekening zelf een dataset opgebouwd van bedrijven die in Nederland aandelen inkopen en ook hier belastingplichtig zijn. Per bedrijf is tevens de herkomst van grootaandeelhouders geanalyseerd, waardoor er een betere inschatting gemaakt kon worden tot hoeveel extra inkomsten deze belasting zou leiden. Het blijkt dat deze bedrijven significant meer buitenlandse aandeelhouders hebben, gemiddeld 79%, die van deze belastingvrijstelling profiteren. 

2 miljard euro per jaar lijkt ondergrens

Het is denkbaar dat de misgelopen inkomsten nog hoger zullen uitvallen gezien alle fiscale voordelen voor bedrijven in Nederland. Ook bedrijven die weinig materiële binding hebben met Nederland genieten van de mogelijkheid om inkomsten uit royalty's, dividend en rente van buitenlandse entiteiten fiscaal voordelig te verschuiven. Het onderzoek laat zien dat het bedrag van 2,0 miljard per jaar een ondergrens is, en kan oplopen naar 2,9 miljard per jaar.

‘Vooral grote beursgenoteerde bedrijven gebruiken inkoop van eigen aandelen om dividendbelasting te ontwijken. Zo keerde ING, bijvoorbeeld, in 2023 ruim 3,5 miljard euro belastingvrij uit aan haar aandeelhouders', zegt Rodrigo Fernandez van SOMO.