Gemeenten krijgen dikke onvoldoende bij uitvoering Participatiewet

Uit een FNV-enquête onder duizend mensen die in de Participatiewet zitten (bijstandsgerechtigden en mensen met een arbeidsbeperking), blijkt dat bijna de helft zich niet goed behandeld voelt door hun gemeente. Zo’n 40% voelt zich gekleineerd en een kwart zelfs bedreigd. Gemeenten krijgen dan ook een dikke onvoldoende (een 4,7) van de invullers van de enquête.

De Tweede Kamer houdt aanstaande donderdag 20 februari een hoorzitting over de evaluatie van de Participatiewet (P-wet).

1,7 miljard bezuinigd

In 2015 is de Participatiewet ingevoerd, die de Wet Werk en Bijstand verving én de Wet Sociale Werkvoorziening. Er werd 1,7 miljard bezuinigd. De toegang tot de Sociale Werkvoorziening ging op slot voor mensen met een arbeidsbeperking. De Wajong werd voor bijna iedereen ontoegankelijk. Mensen in de bijstand moesten een tegenprestatie leveren, sancties werden verscherpt en er werd een kostendelersnorm ingevoerd.

Argwaancultuur fnuikend

FNV-vicevoorzitter Kitty Jong: ‘Deze strengere eisen voor mensen in de bijstand werken contraproductief. Zij voelen zich opgejaagd en bij voorbaat verdacht door de argwaancultuur die gemeenten tentoonspreiden. Er moet een mentaliteitsverandering komen bij de gemeente. Geef mensen die bijstand ontvangen recht op ondersteuning en ga uit van wat ze zelf willen en kunnen, en wat hen vooruit helpt. Daarbij kunnen werknemers-servicepunten door het hele land helpen.’

Moed opgegeven

Bijna driekwart van de respondenten wil graag werken, maar 30% zegt ‘de moed te hebben opgegeven’. Er is geen plan van aanpak voor 60% en slechts 13% van de mensen geeft aan, dat er sámen zo’n plan is opgesteld. 16% heeft te maken gehad met de kostendelersnorm, daardoor moest er bijvoorbeeld noodgedwongen een kind uit huis. En als een kind dat ook wilde, was er soms geen betaalbare woonruimte te vinden.

Werken zonder loon

De tegenprestatie voor mensen in de bijstand, die is ontstaan uit ‘voor wat hoort wat’, heeft stevig negatieve effecten. Er zijn werkgevers die mensen inzetten om te werken zonder loon, zodat betaald werk wordt verdrongen. 52% heeft daar ervaring mee. Een enkeling krijgt een contract. Het ontbreekt aan perspectief, zegt meer dan de helft van de invullers; ‘het zijn vooral verplichtingen’ en ‘het helpt ons niet vooruit’. Mensen geven aan weinig te leren van het werk. De reiskostenvergoeding moet meer dan de helft van de mensen zelf betalen.

Investeren in mensen met arbeidsbeperking

De SER kwam eerder met een rapport waarin al werd geconstateerd dat de wet piepte en kraakte, en dat de regie meer aan mensen in de bijstand of mensen met een arbeidsbeperking zelf gegeven moest worden. SCP constateerde eind vorig jaar in feite, dat er sinds de invoering van de P-wet meer mensen langs de kant staan.

Investeer in mensen

Kitty Jong: ‘De P-wet is mislukt, vooral doordat het niet veel meer was dan een ingrijpende bezuinigingsoperatie, verpakt in mooie woorden. Terug naar de tekentafel ermee voor flinke aanpassingen. Er moet geïnvesteerd worden. Wij hebben eind januari een compleet financieel onderbouwd plan aan Staatssecretaris Van Ark overhandigd voor wat betreft mensen met een arbeidsbeperking. Zij moeten, via sociale ontwikkelbedrijven, voorheen sociaal werkbedrijven, toegang krijgen tot werk en begeleiding.’

PDF Brochure evaluatie Participatiewet februari 2020 PDF Witboek Recht op werk - instroom sociale ontwikkelbedrijven PDF Het sociaal ontwikkelbedrijf: werkvormen, kosten en baten