Grensoverschrijdend gedrag

Iedereen heeft recht op een veilige werkplek. Toch hebben veel werkenden in Nederland te maken met grensoverschrijdend of ongewenst gedrag op het werk. Lees hier alles over grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer.

Download het rapport Grensoverschrijdend gedrag

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

Grensoverschrijdend gedrag is ongewenst gedrag waar jij je niet goed over voelt en waar jij geen toestemming voor hebt gegeven. Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand je schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Dit kan verschillende vormen aannemen zoals discriminatie, pesten, (seksuele) intimidatie en agressie. Daders kunnen collega’s of leidinggevenden zijn, maar ook bijvoorbeeld patiënten, klanten of passagiers. Grensoverschrijdend gedrag kan lastig zijn om aan te geven, zeker als diegene die jouw grenzen overschrijdt meer macht heeft dan jij.

Grensoverschrijdend gedrag kan iedereen treffen, maar het komt vaker voor bij vrouwen, jonge mensen, LHBTI’ers, mensen met een migratieachtergrond en mensen met een beperking. Daarnaast loop je ook meer risico op grensoverschrijdend gedrag als jij niet in vaste dienst bent binnen jouw organisatie. Denk daarbij aan een tijdelijk contract, flexibel contract, 0-uren contract of werk dat jij doet als zelfstandige.

Wanneer je grensoverschrijdend gedrag meemaakt of ziet kan je naar een vertrouwenspersoon stappen. De meeste organisaties en/of sectoren hebben zo’n vertrouwenspersoon. Helaas blijkt uit onderzoek van de FNV dat maar de helft van de werknemers de vertrouwenspersoon kent. Hiervan vindt 12% dat de vertrouwenspersoon niet deskundig is en heeft 15% geen vertrouwen in deze persoon. De FNV vertrouwenstelefoon kan een luisterend oor en advies bieden aan mensen die te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag.

Vormen van grensoverschrijdend gedrag

Bijna 1 op de 5 mensen krijgt te maken met intimidatie op het werk. Intimidatie is gedrag waardoor iemand zich bedreigd kan voelen. Je kunt zowel lichamelijk als psychisch geïntimideerd worden. Onder intimidatie valt onder andere een intimiderende aanraking, schelden, een dreigement via de mail of als iemand dreigend dichtbij je komt.

Lees hier meer over intimidatie

Bijna een kwart van werkend Nederland heeft te maken met agressie op de werkvloer. Agressie kan verbaal zijn zoals schelden, schreeuwen of een zeer felle discussie. Agressie kan ook fysiek zijn door bijvoorbeeld schoppen, slaan of iets kapot maken.

Lees hier meer over agressie en geweld

Seksuele intimidatie is iedere vorm van seksueel gedrag dat door het slachtoffer als ongewenst, bedreigend en/of vernederend wordt ervaren. Bij seksuele intimidatie gaat het altijd om het gedrag met een seksuele ondertoon. 

Dit kunnen intieme vragen over je privéleven of seksueel getinte opmerkingen zijn. Verder bestaat er ook non-verbale seksuele intimidatie. Denk hierbij aan gluren, het versturen van seksuele afbeeldingen of staren. Seksuele intimidatie kan ook lichamelijk contact zijn, zoals een hand op je billen. Ook ongewenst zoenen, aanranding en verkrachting vallen onder seksuele intimidatie.

Van alle werkenden in Nederland krijgt 6% te maken met seksuele intimidatie. Bij  vrouwen krijgt zelfs 11% hiermee te maken. 2% van de werkenden in Nederland is zelfs aangerand of verkracht op de werkvloer.

Seksuele intimidatie kan in tegenstelling tot de andere ongewenste gedragingen soms ook strafbaar zijn. Dat is het geval als er sprake is van aanranding (het dwingen van een ander tot het plegen van ontuchtige handelingen).

Lees meer over seksuele intimidatie

Pesten komt vaker voor dan je denkt. 7 % van de werkenden in Nederland krijgt te maken met pesten op de werkvloer. Wanneer we spreken over pesten hebben we het over ongewenst negatief gedrag, waartegen iemand zich niet kan verdedigen.

Het gedrag herhaalt zich en houdt langere tijd aan. Bijvoorbeeld voortdurende kritiek, vernederende opmerkingen, iemand negeren of kleineren, roddelen of kwaadaardige geruchten, leugens en valse beschuldigingen verspreiden. Ook flauwe grappen kunnen als pesten worden ervaren. Pestgedrag ka direct gericht zijn tegen de persoon, maar ook minder direct.

Lees meer over pesten

Wanneer iemand je ongelijk  behandelt op basis van je afkomst, geslacht, seksuele geaardheid, leeftijd, handicap of chronische aandoening, politieke gezindheid, arbeidsrelatie, soort contract (deeltijd of fulltime, vast of tijdelijk), burgerlijke staat, nationaliteit, godsdienst of levensbeschouwing, dan kan er sprake zijn van discriminatie.

Het is discriminatie wanneer iemand onderscheid maakt tussen de één en de ander op basis van kenmerken die niet uitmaken bij de situatie. Van de werkenden in Nederland krijgt 8% te maken met discriminatie. Mensen worden voornamelijk gediscrimineerd op afkomst, huidskleur of nationaliteit.

Discriminatie kan ook zijn dat je minder betaald krijgt dan je mannelijke collega’s als je een vrouw bent. Het kan zijn dat je een baan niet krijgt vanwege een beperking. Of dat je niet mag komen solliciteren omdat je een islamitische achternaam hebt.

Lees hier meer over discriminatie

Gevolgen voor het slachtoffer

De gevolgen van grensoverschrijdend gedrag kunnen heel ernstig zijn, niet alleen voor het slachtoffer zelf, maar ook voor de omgeving. Zo ervaart 36% van de mensen wie grensoverschrijdend gedrag overkomt stress en een kwart geeft aan minder goed te functioneren. Dit stapelt allemaal zo veel op dat 14% zich ziekmeldt en 2% denkt zelfs na over zelfdoding.

*Denk jij aan zelfdoding of maak je je zorgen om een ander? Bel met 0800-0113

Mensen vinden de omgangsvormen op de werkvloer zo belangrijk dat 36% overweegt om hierdoor van werkgever te veranderen en 26% er over denkt om in een hele andere sector te gaan werken.

Met welke van deze gevolgen het slachtoffer te maken krijgt kan per situatie verschillen. Hoe lang, hoe vaak en door wie het gedrag plaatsvindt kan ook de gevolgen beïnvloeden. 

Wanneer het slachtoffer van het gedrag uit dezelfde organisatie komt als de dader, zijn de gevolgen vaak groter dan wanneer de dader van buiten komt. Denk bij dat laatste aan bijvoorbeeld passagiers, klanten en patiënten. 

Veel werkgevers reageren nog niet goed op meldingen van grensoverschrijdend gedrag, waardoor het slachtoffer nog meer de dupe wordt. Zo kan het gebeuren dat diegene geen werk meer krijgt of ontslagen wordt. Dat is natuurlijk de omgekeerde wereld.

Gevolgen voor omstanders

Niet alleen slachtoffers zien de gevolgen van grensoverschrijdend gedrag. Als mensen getuige zijn van grensoverschrijdend gedrag geeft hen dat ook een onveilig gevoel. Ze weten vaak niet wat ze moeten doen, zeker als ze zien dat de leidinggevende niets doet om het grensoverschrijdende gedrag te stoppen of dit zelf veroorzaakt. Omstanders kunnen het ook lastig vinden om wat te doen omdat ze bang zijn zelf buiten de groep te vallen. Hierdoor kunnen ook omstanders angst of stress ervaren.

Gevolgen voor de organisatie

Als er in een organisatie een onveilige cultuur heerst dan zullen mensen niet op hun best functioneren. Ze durven niet te zeggen wat ze vinden. Daarnaast kunnen mensen ziek worden door grensoverschrijdend gedrag. Verder zullen werknemers ook eerder de organisatie verlaten en kan de organisatie imagoschade lijden. Dat kost de organisatie veel geld. Het investeren in een sociaal veilige cultuur verdient zich al gauw terug.

Rapport grensoverschrijdend gedrag

De werkvloer in Nederland is niet veilig. Uit onderzoek van de FNV blijkt dat veel werkenden te maken hebben met pesten, seksuele intimidatie of andere vormen van grensoverschrijdend gedrag. In de helft van de gevallen is de leidinggevende de veroorzaker. Daarnaast voelt 83% van de mensen die grensoverschrijdend gedrag meemaakt zich niet ondersteund door de organisatie.

Bekijk het rapport

Het onderzoek loopt nog steeds en we kunnen jouw hulp hier goed bij gebruiken! De vragenlijst kost je ongeveer 10 minuten en de antwoorden worden vertrouwelijk verwerkt. Vul hier onze vragenlijst in.

Wat zou je zelf kunnen doen?

Ook als je grensoverschrijdend gedrag opmerkt bij een collega kun je iets doen. Volg de volgende stappen op:

  • Herken grensoverschrijdend gedrag
  • Spreek degene aan die grensoverschrijdend gedrag vertoont
  • Steun je collega die grensoverschrijdend gedrag overkomt
  • Bespreek het grensoverschrijdend gedrag met collega’s
  • Bespreek het grensoverschrijdend gedrag met een leidinggevende en/of de ondernemingsraad (OR)

Meer weten over wat je kan doen als je grensoverschrijdend gedrag ziet op de werkvloer?

Lees ons stappenplan over grensoverschrijdend gedrag

Het is belangrijk snel aan de bel te trekken wanneer je grensoverschrijdend gedrag opmerkt. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige werkomgeving voor al hun werknemers. Maak je zelf grensoverschrijdend gedrag mee? Bepaal dan eerst welk gedrag over jouw grens heen gaat. Zo kun je herkennen wanneer het gedrag tegen jou grensoverschrijdend is. Volg vervolgens de volgende stappen:

  • Trek een grens
  • Bespreek het grensoverschrijdende gedrag dat jou is overkomen
  • Leg alle gebeurtenissen vast
  • Achterhaal het werkgeversbeleid van jouw organisatie
  • Maak een melding van het grensoverschrijdend gedrag
  • Dien een klacht in
  • Zet juridische stappen

 Je kunt ook de FNV bellen.

Meer weten over wat jij kan doen als je met grensoverschrijdend gedrag te maken krijgt? Lees dan ons stappenplan over grensoverschrijdend gedrag.

Een beschuldiging kan verregaande gevolgen hebben, met in het meest extreme geval ontslag tot gevolg. 
Als je beschuldigd wordt heb je daarom recht op hoor en wederhoor. Dat recht geldt na ontvangst van de klacht, maar ook als de werkgever besluit om een onderzoek in te stellen.

Als beklaagde dien je voorafgaand gehoord te worden. Je mag dan jouw visie geven op de klachten. Tijdens het  onderzoek krijg je ook de gelegenheid om te reageren op bevindingen van de onderzoeker. Het is belangrijk dat de werkgever de feiten zorgvuldig vaststelt en dat eventueel onderzoek dat daarvoor nodig is zorgvuldig wordt uitgevoerd.

Binnen de FNV kan je terecht bij de vertrouwenstelefoon of het Arbo Adviespunt, je vakbondsbestuurder of voor juridisch advies met het Contactcenter van de FNV.

De OR speelt een belangrijke rol in het samenstellen en evalueren van beleid over gedrag op de werkvloer. Hierin heeft de OR de volgende taken:

  • Melden wat er leeft op de werkvloer
  • Initiatief nemen over preventief beleid
  • Werkwijze RI&E beïnvloeden
  • Meebeslissen over bedrijfsbeleid
  • Instemmen met plan van aanpak
  • Invloed op benoeming vertrouwenspersoon
  • Toezicht houden op naleving cao

Meer weten over wat de OR moet doen in verband met grensoverschrijdend gedrag?

Lees dan hier ons stappenplan voor grensoverschrijdend gedrag

Je werkgever hoort een veilige en gezonde werkomgeving te bieden. Dat staat in de Arbowet. Dat geldt ook voor sociale veiligheid. Je werkgever hoort hier beleid op te maken. Dat houdt onder andere in:

  • Breng de risico’s in kaart
  • Maak een plan van aanpak
  • Geef voorlichting en training aan leidinggevenden
  • Geef voorlichting en training aan werknemers
  • Voer het plan van aanpak uit

Uit onderzoek van de FNV blijkt dat het beleid op sociale veiligheid nog niet op orde is. Bijna de helft van de mensen uit ons onderzoek geeft aan ontevreden te zijn over het beleid. Daarnaast geeft 57% aan geen voorlichting te hebben gekregen over sociale veiligheid, wat wel verplicht is. Wanneer er in een organisatie grensoverschrijdend gedrag plaatsvindt wordt er in 47% van de gevallen niet, of onvoldoende opgetreden tegen dit gedrag.

In de helft van de gevallen van grensoverschrijdend gedrag is de leidinggevende de veroorzaker van het gedrag. Naast het creëren en uitvoeren van beleid moet de werkgever ervoor zorgen dat de leidinggevenden het goede voorbeeld geven en optreden tegen grensoverschrijdend gedrag.

Meer weten over wat je als werkgever kan doen tegen grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer?

Download dan hier ons stappenplan voor grensoverschrijdend gedrag

Arbowet, artikel 3

Volgens artikel 3 van de Arbowet moet de werkgever zorgen voor de veiligheid en de gezondheid van werknemers, waaronder ook psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Psychosociale arbeidsbelasting zijn de omstandigheden die de oorzaak zijn van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk.

Algemene wet Gelijke behandeling

Volgens de Algemene wet Gelijke behandeling moet ieder persoon op een gelijke manier behandeld worden. De wet is ter bescherming tegen discriminatie op basis van godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, hetero- of homoseksuele gerichtheid en burgerlijke staat.

Omstanderstrainingen grensoverschrijdend gedrag

Om jou te helpen om grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer te voorkomen en aan te pakken biedt de FNV (via de Stichting van de Arbeid) omstanderstrainingen aan. Tijdens deze training leer je wat je kunt doen als je getuige bent van ongewenst gedrag op de werkvloer. Je krijgt praktische tips en handvatten om in actie te komen. De training is gratis.

Meer over de Omstanderstraining

Om jou te helpen om grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer te voorkomen en aan te pakken biedt de FNV (via de Stichting van de Arbeid) omstanderstrainingen aan. Tijdens deze training leer je wat je kunt doen als je getuige bent van ongewenst gedrag op de werkvloer. Je krijgt praktische tips en handvatten om in actie te komen. De training is gratis.

Meer over de Omstanderstraining

Gratis scholing voor OR-leden over sociale veiligheid

Als lid van de ondernemingsraad (OR) speel je een belangrijke rol in het stimuleren van een sociaal veilige werkomgeving voor alle werkenden in de organisatie. Hoe je deze rol oppakt leer je in deze training. Deze scholing is geïnitieerd door de FNV en gefinancierd door het ministerie van SZW. Deelnemers aan de trainingsdagen kunnen ook gebruik maken van intervisie of een voucher voor training/advies op maat over sociale veiligheid.

Meld je hier aan

Als lid van de ondernemingsraad (OR) speel je een belangrijke rol in het stimuleren van een sociaal veilige werkomgeving voor alle werkenden in de organisatie. Hoe je deze rol oppakt leer je in deze training. Deze scholing is geïnitieerd door de FNV en gefinancierd door het ministerie van SZW. Deelnemers aan de trainingsdagen kunnen ook gebruik maken van intervisie of een voucher voor training/advies op maat over sociale veiligheid.

Meld je hier aan

Stappenplan grensoverschrijdend gedrag

De verantwoordelijkheid voor het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag ligt bij de werkgever, maar wat moet je doen als je grensoverschrijdend gedrag ziet bij een collega, of wanneer je het zelf meemaakt?  Download ons gratis stappenplan 'Wat kun je doen bij grensoverschrijdend gedrag?'.

Lees het stappenplan voor antwoord op de volgende vragen:

  • Wat kun je doen als je grensoverschrijdend gedrag opmerkt?
  • Wat kun je doen als je grensoverschrijdend gedrag meemaakt?
  • Wat kan de ondernemingsraad doen?
  • Wat moet de werkgever doen?

De FNV Vertrouwenstelefoon luistert

Wil je advies over discriminatie, racisme, (seksuele) intimidatie, pesten of ander ongewenst gedrag op de werkvloer? Of gewoon een luisterend oor? Bel de Vertrouwenstelefoon, op werkdagen tussen 19.00 en 21.30 uur. Of stuur een e-mail.

Contact met de Vertrouwenstelefoon

Wil je advies over discriminatie, racisme, (seksuele) intimidatie, pesten of ander ongewenst gedrag op de werkvloer? Of gewoon een luisterend oor? Bel de Vertrouwenstelefoon, op werkdagen tussen 19.00 en 21.30 uur. Of stuur een e-mail.

Contact met de Vertrouwenstelefoon

Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om een ander?

Praten helpt. Chat online met iemand van 113, bel 113 of bel gratis 0800-0113.

Chat met iemand via www.113.nl

Praten helpt. Chat online met iemand van 113, bel 113 of bel gratis 0800-0113.

Chat met iemand via www.113.nl
Mensen in gesprek

Hulp van de FNV nodig?

Kom je er na het lezen van de informatie op deze pagina toch niet uit? Neem dan gerust contact met ons op, wij helpen je graag!

Naar Service & Contact

Kom je er na het lezen van de informatie op deze pagina toch niet uit? Neem dan gerust contact met ons op, wij helpen je graag!

Naar Service & Contact

WORD LID EN STA STERKER IN JE (WERK)SCHOENEN

  • Invloed op je arbeidsvoorwaarden
  • Altijd hulp bij een toekomstig arbeidsconflict
  • Hulp bij letselschade en beroepsziekte
  • Een goede cao voor jouw sector
  • Persoonlijk advies over werk en loopbaan
  • Korting met je ledenpas
Cookies op websites van de FNV

De FNV gebruikt functionele cookies die noodzakelijk zijn om de websites zo goed mogelijk te laten functioneren. Daarnaast maken we optioneel gebruik van statistische en marketing cookies. De functionele en statistische cookies maken geen gebruik van persoonsgegevens. De marketing cookies worden gebruikt voor het personaliseren van advertenties. Onderstaand kun je toestemming geven voor het gebruik van cookies. Voor meer informatie, of om op ieder moment je instellingen weer te wijzigen, kun je terecht op onze pagina over de cookies.

Functionele cookies: Cookies die nodig zijn om te zorgen dat de websites naar behoren functioneert.

Statistische cookies

:

Geven inzicht in hoe onze bezoekers de websites gebruiken.

Marketing cookies

:

Deze cookies gebruiken we om de websites op jouw voorkeur af te stemmen.