'Arbeidsmigrant van buiten EU is kind van de rekening'

‘Mooi dat de Adviesraad Migratie bevestigt wat wij al jaren zeggen: veel te lange ketens, nauwelijks toezicht en weinig registratie belemmeren goede handhaving van arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden op de bouwplaats’, zegt Hans Crombeen, bestuurder van FNV Bouwen & Wonen.

‘Daardoor zijn arbeidsmigranten van binnen en buiten de EU kwetsbaar. En als we het al niet goed regelen voor arbeidsmigranten van binnen de EU, met al die wetgeving eromheen, dan is de arbeidsmigrant van buiten de EU al helemaal het haasje.’

Ondoorzichtige ketens moeilijk te controleren

Crombeen reageert op het rapport dat de Adviesraad Migratie gisteren heeft gepresenteerd over de kwetsbare positie van gedetacheerde arbeidsmigranten. De belangrijkste conclusies van dit adviesorgaan voor kabinet en parlement: er is sprake van ondoorzichtige ketens van detachering die moeilijk te controleren zijn. Goed zicht op het probleem ontbreekt, door gebrekkige data. De gedetacheerde arbeidsmigrant is het kind van de rekening.

Lastig handhaven over de grens

Detachering is een vorm van arbeidsmigratie waarbij de werkende verbonden blijft aan het sociale zekerheidsstelsel van het land waar hij vandaan komt. De problemen die de Adviesraad Migratie beschrijft, zijn niet nieuw: de zogeheten ‘A1-constructie’ heeft al vaker het nieuws gehaald. Vooral in deze situatie is het lastig om over de grens heen te handhaven op arbeidsvoorwaarden, sociale zekerheid en belastingen.

40% detacheringen niet gemeld

Het onderzoek van de Adviesraad Migratie maakt ook duidelijk hoeveel zogeheten derdelanders – mensen van buiten de EU – in deze constructie op de Nederlandse arbeidsmarkt werken. In 2022 waren dit er 22.440 ten opzichte van 4.000 door Nederland afgegeven werkvergunningen in reguliere procedures. En dat zijn alleen nog de geregistreerde gevallen. Zo’n 40% van alle detacheringen zou helemaal niet gemeld worden.

Onder de radar en dus kwetsbaar

In 2022 waren er 25.000 gemelde detacheringen in de bouw. Niet allemaal fout maar gezien het karakter van detachering: tijdelijk, over de grens en moeilijk te controleren. Daardoor is vooral de bouwsector gevoelig voor ondoorzichtige constructies met detachering. Werkenden gaan van bouwplaats naar bouwplaats, ze werken vaak op korte klussen, de ketens van onder-aanneming zijn lang; daardoor is er nauwelijks toezicht. De Adviesraad trekt dezelfde conclusie als FNV Bouwen en Wonen: veel mensen blijven hierdoor onder de radar en zijn daarom extra kwetsbaar.

Invoering van BouwplaatsID

De bouwbond pleit niet voor niets voor het beperken van de ketens op de bouwplaats en de invoering van BouwplaatsID. Hiermee is er, preventief, beter zicht op wat er op de bouwplaats gebeurt. Daarnaast zal er meer gedaan moeten worden aan cao-naleving. Een punt dat in het rapport van de Adviesraad Migratie minder uit de verf komt maar wel belangrijk is om te zorgen voor gelijk loon voor gelijk werk op dezelfde werkplek.

Zonder angst om baan te verliezen

Crombeen: ‘Wat ik onze sector toewens: een arbeidsmigrant die rechtstreeks onder onze goede bouw-cao valt en die dan gewoon zijn recht kan claimen, of hij nou uit een EU-land komt of van daarbuiten, zonder angst om zijn baan te verliezen.’