Tekort personeel maakt stijging illegaal werkende bouwvakkers onontkoombaar

In Rotterdam zijn op bouwplaatsen elf bouwvakkers aangetroffen die illegaal aan het werk waren. De werknemers kwamen uit Georgië, Oekraïne en Oezbekistan. Hun werkgever beschikte niet over de juiste papieren. Hans Crombeen, bestuurder FNV Bouwen en Wonen: ‘De tekorten zijn zo groot, dat het een kwestie van tijd is, voordat dit geen nieuws meer is.’

Gemeenten moeten volgens de FNV in de opdrachten en/of bij concessies en geldverstrekking voorwaarden stellen. Crombeen: ‘Gemeenten kunnen hierin een regulerende rol hebben door bij het verstrekken van opdrachten dit mee te nemen in de eisen. Want voor grote en kleine bouwplaatsen is het van belang om in één oogopslag te zien wie er werken en of er premie en belasting wordt betaald. Zo’n systeem is er helaas nog niet.’

Bouwplaats ID

Daarom is de FNV groot voorstander van het verplichtstellen van de door sociale partners al in 2015  bedachte Bouwplaats ID, waardoor dat wel kan. Crombeen: ‘We gaan graag met de gemeente in gesprek over wat dat voor hen zou kunnen betekenen. Dit soort praktijken moeten worden uitgebannen. Naast oneerlijke concurrentie, is er meestal over de huisvesting van die illegaal werkende arbeidsmigranten ook heel wat te zeggen.’

Toezicht is miniem

Lokale overheden zitten met deze situaties in de maag. Het toezicht op bouwplaatsen van de officiële handhavende organen is al miniem, maar op de kleinere renovatie- en bouwprojecten (van particuliere opdrachtgevers) blijft het toezicht vaak helemaal achterwege. Rotterdam heeft al wel de Rotterdamse Alliantie Hand in Hand opgericht met als doel illegale arbeidsconstructies aan te pakken. Hans Crombeen: ‘Broodnodig. In de bouw hebben we zo ongeveer alles wel gezien, maar juist bij deze kleine projecten lijkt het wel het Wilde Westen.’

Arbeidsmigranten van buiten de EU

De inzet van mensen buiten de EU op Nederlandse bouwplaatsen is een groeiend fenomeen. Aangezwengeld door het grote tekort aan vakkrachten in de bouw enerzijds en de behoefte aan goedkope arbeidskrachten anderzijds. Crombeen: ‘Groot probleem hierbij is dat deze mensen niet hetzelfde krijgen wat een Nederlandse bouwvakker verdient. Arbeidsmigranten, en zeker van buiten de EU, worden vaak veel minder betaald. Daarnaast wordt er geen belasting afgedragen.’

Leidende rol gemeente

Het terugdringen van het aantal ketens van onderaanbesteding op de bouwplaats is een eerste stap, maar daarnaast moet op de bouwplaats informatie beschikbaar zijn wie er op welk moment aan het werk is en voor wie. Crombeen: 'Daarmee ontstaat zicht op het werk op de bouwplaats. Daarmee kunnen we illegale tewerkstelling en zwartwerk uitbannen. De gemeente kan hier een leidende rol in pakken.'

Zwart werk praktijken

Met de zo gewenste energietransitie staat ook de bouw voor een enorme opgave, terwijl tegelijk de tekorten aan personeel zeer groot zijn. Crombeen: ‘De verwachting is dat hierdoor het aantal arbeidsmigranten zal toenemen. Veelal in legitieme constructies, maar helaas zullen we ook in meerdere mate geconfronteerd worden met illegale (zwart werk) praktijken.’