Opinie: Goede werkgevers gezocht

Het piept en het kraakt op de (Limburgse) arbeidsmarkt. Veel werkgevers schreeuwen moord en brand omdat zij niet aan voldoende geschikt personeel kunnen komen. Het gevoel dat mij bekruipt is dat arbeidsmarktpartijen hun oren te gemakkelijk naar werkgevers laten hangen en te weinig naar werkzoekenden en werkenden luisteren, zeker in Limburg.

Als ze dat wel zouden doen, zouden ze wel eens tot de conclusie kunnen komen dat behoorlijk wat werkgevers arbeidsmarktongeschikt zijn. Dat besef lost de personeelskrapte wellicht niet direct op maar biedt wel aanknopingspunten voor een toekomstige Limburgse arbeidsmarktagenda.

Zo’n Limburgse arbeidsmarktagenda is broodnodig, bijvoorbeeld om de energietransitie mogelijk te maken en kwalitatief goede zorg te kunnen blijven bieden, maar ook voor een goed openbaar bestuur en om ervoor te zorgen dat we in deze provincie kunnen beschikken over personeel met de juiste (digitale) vaardigheden et cetera. Een Limburgse arbeidsmarktagenda moet ook bijdragen aan
een radicale vermindering van de sociale ongelijkheid, ervoor zorgen dat iedereen mee kan en mag doen. Een Limburgse arbeidsmarktagenda moet dan ook gaan over wat voor soort werk (banen) we willen hebben. En dat impliceert dat we het ook moeten hebben over wat voor soort werk we liever kwijt dan rijk zijn.

Ook in Limburg kunnen we ons gelukkig prijzen met goede werkgevers, waarmee vakbonden, soms na een lange strijd, afspraken hebben weten te maken over bijvoorbeeld zeggenschap over arbeidstijden, over gezond en veilig werk en over andere arbeidsvoorwaarden. Werkgevers die snappen dat investeren in tevreden personeel toekomstig rendement oplevert. Werkgevers waar mensen graag voor willen werken.

Onzeker laagbetaald werk

Maar in Limburg hebben we ook een categorie werkgevers met een andere visie op personeel. Dat zijn de werkgevers die grossieren in laagbetaald en onzeker werk, met weinig tot geen zeggenschap voor werkenden en met weinig mogelijkheden, zowel in geld als tijd, voor het personeel om zich te ontwikkelen. De toegenomen financialisering van de bedrijfsvoering leidt bij deze categorie werkgevers maar al te vaak tot een bedrijfsfilosofie die er op neerkomt dat lagere bedrijfskosten gepaard gaan met verhoging van de werkdruk en lage lonen. Sterke vakbonden komen er niet binnen; nep-vakbonden die voor het personeel slechte afspraken maken soms helaas wel.

Uitdagingen

De werkgevers die vooral dit soort werk aanbieden zijn om minimaal twee redenen arbeidsmarktongeschikt. Ten eerste hebben ze een enorme afstand tot de arbeidsmarkt omdat er nauwelijks binnenlandse vraag is naar het werk dat ze onder hun voorwaarden aanbieden. Ten tweede, en dat is heel belangrijk, houden zij nu veel werkenden ‘gevangen’ die Limburg nodig heeft om de toekomstige sociaaleconomische uitdagingen het hoofd te bieden. Als we minder sociale ongelijkheid en een duurzame economie willen, zullen we ons kritisch tot dit soort werk en deze groep werkgevers moeten durven verhouden.

Niet in beeld

Het slechte werk hebben we nu nauwelijks in beeld. Arbeidsmarktpartijen branden hun vingers liever niet aan wat duurzaam arbeidsmarktbeleid moet inhouden en wat voor soort werk en wat voor soort werkgevers daar bij horen. En toch is de tijd daar nu rijp voor. Want er is nog heel veel onbenut talent, onbenut talent dat nu nog aan de kant staat. Maar vooral ook onbenut talent dat nu ‘opgesloten’ zit in een dead-end job. Die talenten, vaak ook werkzaam in distributiecentra of callcenters in Limburg, hebben we allemaal niet in beeld, maar hebben we wel keihard nodig. Er zijn stevige krachten nodig, en politieke moed, om de Limburgse arbeidsmarkt de goede kant op te laten bewegen.

Ron van Baden is regioleider FNV, Zuidoost-Nederland