Stolperstein voor Johan Geubels op 12 april onthuld

Op 12 april werd om drie uur ‘s middags voor het huis Vinkenstraat 6 in Groningen de Stolperstein onthuld. Hier woonde het gezin Geubels in 1945. Onder de ruim 50 belangstellenden vier generaties Geubels. Bij de onthulling van de struikelsteen sprak zoon Guus (89), mede namens zus Joke en broer Dick.

Lege stoel

In 1945 was Guus negen jaar. Hij herinnerde zich de dag in februari 1945 dat Joke van zeven en hij hun vader als altijd voor het middageten opwachtten. ‘Vader fietste elke werkdag ‘s middag naar huis om te eten, ‘ zei Guus, ‘maar toen wachtten wij hem tevergeefs op.’ Hij kwam niet thuis. Nooit meer. Johan Geubels (34) was in de drukkerij van Erven B. van der Kamp met zes kameraden opgepakt. 

Guus: ‘We gingen naar huis. Moeder huilde. Zijn stoel bleef leeg. De dagen erna brachten we kleren voor hem naar het Huis van Bewaring aan de Hereweg. Daar riepen de gevangenen boodschappen naar buiten voor familie en vrienden. We vergeten het nooit meer.’ 

Johan Geubels (34) werd gedeporteerd naar het concentratiekamp Neuengamme in de buurt van Hamburg. Daar in de buurt, in het kamp Sandbostel, overleed hij op 31 mei 1945 als gevolg van het kwaadaardige gevangenisregime en de ontberingen daar. Vijf collega’s van Johannes bij de drukkerij kwamen ook om het leven: Albert Winter (55), Herman Rozenboom (29), Jacob de Jong (41), Jan Buurman (35) en Meint Heemstra (29).

Buurman Johan

Robert Lagestee sprak op 12 april namens de bewoners van de Vinkenstraat: ‘Met deze struikelsteen komt onze oude buurman Johan een beetje terug bij ons in de straat. We gaan nooit meer om hem heen. Johan en zijn vrouw zullen buren zijn geweest zoals buren zijn. Een praatje maken. Ergens mee helpen. Maar niemand wist hoe dapper Johan was en dat hij zich met zijn kameraden inzette voor onderduikers. Door het drukken van valse identiteitspapieren en distributiebonnen. En dat hij verzetskranten drukte. Wat een inspirerende buurman!’

Voorbeeld

Loco-burgemeester Mirjam Wijnja (GroenLinks) legde verbinding tussen toen en nu. Johan Geubels was slachtoffer van een antidemocratisch en haatzuchtig schrikbewind, zei ze. Door zijn inzet is hij een blijvend voorbeeld voor de mensen van nu om in zo’n situatie niet weg te kijken maar juist moedig te zijn, ook als de omstandigheden zwaar zijn. 

Opstaan tegen vreemdelingenhaat en racisme

Ook Janwillem Compaijen (FNV) legde de link tussen de actualiteit van nu en de strijd van toen tegen de antisemitische nazi’s. Waar opvang voor asielzoekers moet komen, zien we opstootjes en relletjes veroorzaakt door mensen van buiten die helemaal niet in de buurt van zo’n locatie wonen. Vreemdelingenhaat en racisme liggen daaraan ten grondslag. Als de lokale politiek vervolgens terugtrekkende bewegingen maakt en afziet van de geplande asiel-opvang, is dat laf en slap, zei hij.

Duits initiatief

Het leggen van de struikelsteen is een initiatief van een groep burgerinitiatieven rond het herinneringsmonument Neuengamme. Die legden in Hamburg eveneens om drie uur op 12 april een herinneringsplaquette en wilden met het gelijktijdig leggen van de struikelsteen in Groningen verbinding maken met de Nederlandse slachtoffers van Neuengamme.

Verzetsgroep De Groot

De drukkers van Erven B. van der Kamp waren lid van de verzetsgroep De Groot. Een groep van honderd mensen die zich meteen vanaf 1940 vanuit humanistisch en socialistisch perspectief geweldloos tegen de bezetter verzetten. De groep regelde onder andere onderduikadressen, vervalste persoonsbewijzen en distributiestamkaarten, en de druk en verspreiding van verzetsbladen. Een groot deel van de groep is begin 1945 gearresteerd, mishandeld, en daarna vermoord, of omgekomen in concentratiekampen of tijdens gevangenentransporten.

Meer informatie

OOGTV maakte een verslag van de onthulling van de struikelsteen op 12 april.
Holger Artus van de initiatiefnemers uit Hamburg schreef een blog over de onthulling.

Foto:
FNV

Tekst:
Nieuwsredactie FNV Noord
Janwillem Compaijen