FNV zet aan cao-tafel in op compensatie structureel koopkrachtverlies

De FNV heeft vandaag haar looneis en verdere arbeidsvoorwaardenbeleid voor 2023 bekendgemaakt, na goedkeuring van het Ledenparlement. De kern: de FNV eist een rechtvaardige cao voor iedereen. Daarin staan afspraken over koopkrachtbehoud, meer contracten voor onbepaalde tijd en het verbeteren van de kwaliteit van werk centraal.

Compensatie inflatie

Komend cao-seizoen staat voor een groot deel in het teken van het compenseren van de inflatie. Mensen hebben dit jaar en volgend jaar te maken met in totaal meer dan 14% inflatie. Dat betekent een enorme en structurele inkomensdaling. De FNV wil dit samen met haar leden aan de cao-tafel compenseren, want anders betalen mensen de rekening van de inflatie. Met als gevolg een diepe inkomens- en economische crisis.

De FNV zal de komende maanden bij alle cao-onderhandelingen inzetten op inflatiecompensatie én de invoering van een automatische prijscompensatie (APC)* om ook in de toekomst koopkrachtbehoud te garanderen. Daarnaast eist de FNV een minimumuurloon van 14 euro, zodat mensen die het hardst worden getroffen eindelijk van hun inkomen kunnen leven in plaats van overleven. Het minimumjeugdloon moet worden afgeschaft vanaf 18 jaar.

Loongolf noodzakelijk

FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha: ‘Er is er een loongolf nodig. Dat begint met het afsluiten van rechtvaardige cao’s. Mensen dreigen op te draaien voor de torenhoge inflatie en zien hun koopkracht als sneeuw voor de zon verdwijnen. Dit is geen tijdelijk, maar structureel probleem. Mensen die al moeilijk rondkwamen dreigen nu om te vallen door deze inflatieklap. Ondertussen hebben bedrijven hun prijzen verhoogd en zijn de winsten, het afgelopen jaar en in de eerste helft van dit jaar, opvallend goed op peil gebleven. Als je niet kan rekenen op koopkrachtbehoud, moet je flink bezuinigen. En dan moeten bedrijven, zoals de bakker en kapper op de hoek, zich echt zorgen gaan maken.’

Scheefgroei

De FNV eist dat werknemers er niet langer op áchteruit gaan. Het deel van het nationaal inkomen dat naar arbeid gaat, daalt al jaren. Nu miljoenen mensen niet gecompenseerd lijken te worden voor de hoge prijsstijgingen terwijl de economie en de winsten wel zijn gegroeid, dreigt de scheefgroei in Nederland verder toe te nemen.
Boufangacha: ‘Het fundamentele geloof in Nederland dat alles moet wijken voor de groei van bedrijven en economie heeft ervoor gezorgd dat er veel goedkoop en onzeker werk is. Er zijn al te veel banen in Nederland waar mensen zonder overheidssteun amper van kunnen leven. En ondertussen staan de modale inkomens ook onder grote druk. Zelfs nu willen bedrijven en economen ons laten geloven dat de lonen niet automatisch gecompenseerd mogen worden, omdat dit de winsten onder druk zou zetten en de economie zou schaden. Het enige wat de economie aantoonbaar schaadt, zijn de achterblijvende lonen en de koopkrachtcrisis die miljoenen huishoudens raken. Doordat bedrijven hun winsten op peil willen houden, is er sprake van een winst-prijsspiraal.’

Onrust

De FNV gaat uit van een zeer hoge inflatie van ongeveer 12% in oktober (oktober '22 - oktober '21). Het zijn extreme tijden die vragen om een ongekend stevige loonsverhoging. De overheid kan een oplossing bieden voor de hoge energieprijzen, maar vooralsnog moeten mensen de rekening gewoon betalen om niet in de kou te zitten. Boufangacha: ‘Als werkgevers niet serieus samen met ons aan de cao-tafel op zoek gaan naar oplossingen om de inkomenscrisis te lijf te gaan, dan wordt het geen makkelijk cao-seizoen. Met mogelijk een hoop onrust. Als onze leden er samen met hun collega’s de schouders onder zetten, zoals onlangs bij NS, is er veel meer mogelijk dan de magere 5% die werkgevers blijkbaar willen bieden’.

Zekerheid

Nog steeds binden werkgevers mensen te weinig met een contract voor onbepaalde tijd. Bijna 4 miljoen mensen werken op een onzeker tijdelijk contract, terwijl ze werk doen dat blijvend is. Boufangacha: ‘Bij structureel werk hoort een contract voor onbepaalde tijd. Dan betaal je als werkgever een eerlijke prijs voor arbeid en laat je zien dat je vertrouwen hebt in de mensen die voor je werken. Wij blijven strijden voor goede afspraken voor jongeren en arbeidsmigranten, die oververtegenwoordigd zijn in oproep- en zzp-constructies. Een contract voor onbepaalde tijd is de beste loonsverhoging, of dat nu op Schiphol is of in de supermarktmagazijnen.’

Kwaliteit van werk

Werk moet aantrekkelijker worden. Waardering in de vorm van loon en zekerheid is van belang, maar ook het beperken van werkdruk en verbeteren van zeggenschap. Als werkenden onvoldoende zeggenschap over het werk hebben, bijvoorbeeld in roosters en werktijden, voelen zij zich vaak opgejaagd. Gevolg: torenhoge werkdruk en meer mensen die zich ziek melden. Ook het jarenlang niet investeren in genoeg collega’s eist zijn tol. De FNV wil zeggenschap, als het kan ook over de werkplek, begrenzing van het overwerk en maatregelen om gezond je pensioen te halen.
Boufangacha: ‘Om de kosten van arbeid zo laag mogelijk te houden, hebben werkgevers jarenlang onvoldoende geïnvesteerd in aantrekkelijk werk. Het is tijd voor een keerpunt. 9 op de 10 werknemers wil meer zeggenschap over zijn werk. Daarbij is het ook belangrijk dat mensen met zware beroepen drie jaar eerder kunnen stoppen met werken. Ook ontziemaatregelen, zoals minder uren werken, zorgen ervoor dat je gezond je pensioen kan halen.’

*Automatische Prijscompensatie

De FNV zet in op APC. Dat moet de standaard worden in alle cao’s die wij afsluiten. Hoe willen we dat in de praktijk vormgeven? Met een systematiek waarin elk kalenderjaar per 1 januari de lonen worden aangepast aan de hand van de ontwikkeling van het CBS consumenten-prijsindexcijfer. Als de cao APC heeft, worden dus bijvoorbeeld per 1 januari 2023 de lonen verhoogd met het inflatiecijfer van oktober daarvoor (oktober 2022-oktober 2021). Het is dus een ‘reparatie’ achteraf. Nu verwachten we een hele hoge inflatie, volgend jaar kan dat weer anders zijn.

Waarom willen we APC?

Het automatisch laten meestijgen van het salaris op basis van de inflatie (APC) is de meest eerlijke en objectieve manier van inkomenscompensatie. Dat principe is onafhankelijk van de grillen van de onderneming en zijn aandeelhouders/investeerders. Elke onderneming kan hier ruim van tevoren rekening mee houden, want de lonen zijn gebaseerd op de inflatie van de voorafgaande periode. De lonen volgen de inflatie en niet omgekeerd.

Zie hier de arbeidsvoorwaardenagenda 2023.