2020: Minder cao’s afgesloten, cao-overleg verloopt uitermate moeizaam

De FNV heeft in haar arbeidsvoorwaardenseizoen 2020 totaal 192 cao’s afgesloten voor 1,5 miljoen mensen. Dit zijn er door de coronacrisis minder dan de drie voorgaande jaren, toen op 1 december gemiddeld 260 cao’s waren afgesloten voor rond de 2 miljoen mensen.

Er zijn dit jaar iets minder afspraken gemaakt over zekerheid voor werknemers, zoals tijdelijke banen omzetten naar onbepaalde-tijdscontracten, een maximum aantal flexwerkers of alleen tijdelijk personeel voor tijdelijk werk. In 36% van de cao’s zijn deze afspraken gemaakt; het aantal mensen dat onder deze cao’s valt is 900.000. Vorig jaar was dat 40%. De loonstijging was in de eerste maanden van het cao-seizoen gemiddeld 3,2%. Over het hele seizoen zijn de lonen gemiddeld 2,4% verhoogd.

Rekening betalen

Zakaria Boufangacha, arbeidsvoorwaardencoördinator FNV: ‘Het was natuurlijk een heel vreemd jaar. Voor het uitbreken van de crisis maakten we steeds meer goede cao-afspraken op het gebied van meer vaste banen en meer loon. Daar moesten we flink voor knokken. De economie draaide al jaren goed, maar werkenden profiteerden daar laat van. Nu, sinds de coronacrisis, mogen werkenden als eerste de rekening betalen, als het aan de werkgevers ligt. We willen socialer uit de crisis komen. En niet dat, als de economie weer aantrekt, de groei voornamelijk plaats gaat vinden door toename van onzekere flexcontracten en achterblijvende lonen, net zoals na de vorige crisis.’

Werkgevers misbruiken crisis

Zowel op meer zekerheid voor werknemers als op loon loopt het cao-overleg zeer moeizaam. Werkgevers gebruiken de crisis om in te zetten op loonmatiging en verslechteren van de arbeidsvoorwaarden, zoals het verlagen of afschaffen van de onregelmatigheidstoeslagen. Ook in sectoren die floreren sinds de corona-uitbraak, zoals de pakketbezorging, supermarkten en in de winkelstraat, investeren werkgevers te weinig in het personeel.

Werknemers delen niet mee in winsten

Boufangacha: ‘Daar worden nu torenhoge winsten gemaakt. Maar werkenden zien hun koopkracht er niet of nauwelijks op vooruit gaan. Ook flink wat bedrijven in de metaal en voedselindustrie draaien goed. Maar de grootmetaal-cao loopt vast en bij Douwe Egberts krijgt de nieuwe topman 10 miljoen tekengeld, terwijl werknemers moeten vechten voor koopkrachtbehoud. Ook worden zij geconfronteerd met reorganisaties, zodat er weer snel dividend kan worden uitgekeerd aan de aandeelhouders. Op deze manier zijn de werkgevers de crisis alleen maar aan het verdiepen. Het is niet uit te leggen dat werknemers in de winkelstraten, in de supermarkten en distributiecentra amper mee mogen delen van de hoge winsten. Het is hard nodig dat meer geld en zekerheid naar werkenden gaat. Op deze manier komen we juist sneller uit de crisis. Het is dan ook zeer teleurstellend dat werknemers in de metaal, transport en supermarkten moeten actievoeren om een eerlijker deel op te eisen.’

Bereid tot maatwerk

‘Overal waar het aantoonbaar slecht gaat, is FNV bereid tot maatwerkafspraken. Maar er moet wel perspectief zijn voor mensen, zoals uitzicht op meer zekerheid als het beter gaat, of behoud van werk met arbeidsduurverkorting en afspraken om eerder te kunnen stoppen met werken.‘

Publieke sectoren

In publieke sectoren verlopen de onderhandelingen ook moeizaam. Boufangacha: ‘Het kabinet heeft wel miljarden over om te investeren in bedrijven, maar investeren in al die vitale beroepen in de publieke sector, zoals in de zorg, onderwijs, gemeentes en handhaving, is ze blijkbaar een brug te ver. Waar blijft de waardering voor deze vitale beroepen?’

Eerder stoppen

Afgelopen seizoen zijn de eerste stappen gezet om zwaar-werkafspraken te maken. De FNV heeft in tien cao’s voor zo’n 88.000 mensen afspraken gemaakt, waarmee het mogelijk is eerder te stoppen. Onder andere in de bouw en afbouw, ambulance, en bij DSM is dat nu mogelijk. Vorig jaar waren er vier afspraken voor 440.000 mensen, waarin vooral de Verpleeg- en Verzorgingshuizen met 380.000 mensen opvalt. In zestien cao’s heeft de FNV afspraken gemaakt over het generatiepact: minder werken met behoud van salaris en pensioenopbouw.

Socialer uit crisis

Boufangacha: ‘Ook zien we dat het erg moeizaam is om meer cao-afspraken te maken waarmee werknemers eerder kunnen stoppen met werken. In bijvoorbeeld de metaal en bij NS wordt de crisis gebruikt om niet tot goede afspraken te komen, terwijl je hiermee ook een hoop verlies van werkgelegenheid op een sociale manier kunt opvangen. Onze leden leggen zich er niet bij neer en gaan vastberaden aan de slag om ook het komend seizoen goede en rechtvaardige cao-afspraken te maken, waarmee we socialer de crisis uit komen’.