Unieke overwinning: rechter verklaart omstreden Indonesische Omnibuswet onwettelijk

Dankzij acties van de vakbonden moet de Indonesische overheid van de rechter wijzigingen aanbrengen in de omstreden Omnibuswet. Dit is geweldig nieuws omdat die wet eerlijke arbeidsvoorwaarden en milieubescherming in de weg stond. Bovendien is de wet procedureel onjuist aangenomen, met minimale sociale dialoog en publieke participatie. Onze Mondiaal FNV collega Tia Mboeik (Indonesië) interviewden we over deze unieke overwinning.

Fotografie: Marsinah FM
 

Overwinning

Het Grondwettelijk Hof in Indonesië heeft de regering op 25 november 2021 bevolen om delen van de omstreden Omnibuswet binnen twee jaar te wijzigen. Als dit niet gebeurt, wordt de wet ongrondwettelijk verklaard. “Geweldig nieuws”, aldus Mondiaal FNV-consulent Mboeik vanuit Indonesië. Maar, waarschuwt ze, het is nog geen 100% overwinning. “Het besluit is zeer uniek aangezien het nooit eerder is gebeurd, maar het laat genoeg ruimte aan de overheid om hun fouten te herstellen. Twee jaar tijd om te voldoen aan de vereisten om een ​​wet te herzien, dat is vrij lang. Het nieuws is nog vers. In de komende dagen zullen er veel discussies zijn over wat deze historische uitspraak precies betekent en hoe ver we kunnen gaan als vakbonden.”

Regering mag van rechter overambitieus economisch plan niet meer zo makkelijk doordrukken

“De uitspraak van de rechter toont aan dat de regering niet meer zo gemakkelijk als voorheen haar overambitieuze economische plan kan doordrukken”, zegt Mboeik. “De uitspraak van de rechter gaat vooral over de procedure die gevolgd is, niet over de inhoud van de wet. De regering heeft in deze procedure niet de oude wetten gecanceld, maar herzien, en nieuwe wetten toegevoegd en onder één paraplu gebracht. Maar dat mag niet volgens de Indonesische grondwet.” De Omnibuswet is vooralsnog van kracht. Pas als de regering over twee jaar de procedurefouten niet heeft hersteld, wordt die ongrondwettelijk verklaard.

Discussie over hoe verder

Omdat onduidelijk is welke handelingen de regering precies moet doen om aan de vereisten te voldoen, weten ook de vakbonden nog niet precies wat ze te doen staat, zegt Mboeik. “Maar samen staan we sterk. Wat we nu kunnen doen, is massaal demonstreren en de druk opvoeren om de gehele wet af te schaffen."

Vakbonden in actie tegen uitholling van arbeidsrechten

De Indonesische vakbonden hebben vanaf het concept van de wet geageerd tegen het voornemen. De Omnibuswet was volgens de regering bedoeld om investeringen aan te trekken en banen te creëren. Maar de bonden zien vooral uitholling van hun rechten. De wet heeft niet alleen de bescherming tegen uitbesteding opgeheven. Maar knaagt bijvoorbeeld ook aan de verlofrechten en sociale zekerheidsvoorzieningen van veel werknemers. De minimumloonbepaling is afgezwakt, de maximale overuren verlengd en het stelt werkgevers in staat om voor onbepaalde tijd tijdelijke contracten aan te houden.

Minder milieubescherming

Ook milieuorganisaties protesteerden tegen de wet. Bijvoorbeeld omdat de verplichting tot het voorkomen van milieuschade en tot het vooraf maken van milieueffectrapportages is afgezwakt, evenals straffen bij overtredingen. Daarnaast waren palmoliebedrijven tot vorig jaar verplicht om 20% van hun landconcessies te reserveren voor de kleinschalige boeren van wie het land ooit was, zodat deze boeren en hun gezinnen tussen de palmolieplantages nog enigszins in hun levensonderhoud konden voorzien. Ook die verplichting is afgeschaft.

Weinig ruimte voor verzet

De Omnibuswet ging in oktober 2020 van kracht. De regering had ‘m door het parlement gejast, aldus de tegenstanders, die door de coronamaatregelen weinig ruimte kregen voor verzet. Het wetsvoorstel, dat meer dan 1000 pagina’s lang is en 79 bestaande wetten wijzigt, werd aangenomen met de steun van zeven van de negen partijen. Ook vanuit Nederland lobbyden we gezamenlijk tegen deze wet.