Ethiopië mag geen Bangladesh worden
Ethiopië, voorheen vooral bekend van honger en armoede, trekt sinds kort steeds meer nieuwe fabrieken aan. Het land in de Hoorn van Afrika wil met zijn bijna honderd miljoen inwoners het China van Afrika worden. Bedrijven als kleding-gigant H&M happen toe, aangetrokken door lage lonen en investeringspremies. Maar Ethiopie mag geen tweede Bangladesh worden.
Door Hans Moleman
De herrie is oorverdovend in de nieuwe fabriekshal van Kanoria Textiles in Bishoftu, een stadje op twee uur rijden van de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Letterlijk oorverdovend: loop enkele minuten in de hal waar de weefmachines staan te stampen, en je oren lijken vol suizende watten te zitten. Wat opvalt: de machine-operators dragen geen oordopjes. De vrouwen en mannen staan de hele dag bij de weefmachines - nu zijn ze nog jong, maar langdurige blootstelling aan zulke herrie moet ze toch een lelijke hoorbeschadiging opleveren? Vragend kijk ik naar de fabrieksdirecteur, een Indiase manager die enthousiast zijn nieuwe installaties laat zien. Hij begrijpt de boodschap: “Oordopjes? Ze zijn beschikbaar, maar we hebben ze niet verplicht gesteld”.
De fabriek is nog aan het proefdraaien, dat kan de tekortkomingen verklaren. Het auditteam van de Nederlandse ngo Solidaridad dat de nieuwe hallen bezoekt maakt er meteen een aantekening van. “Dit is duidelijk een punt dat om snelle verbetering vraagt. Oordopjes moeten verplicht worden”.
Sprong voorwaarts
Kanoria Textiles is een van de tientallen fabrieken die naar Ethiopië worden gelokt door het nieuwe industriële ontwikkelingsbeleid van de regering in Addis Abeba. Het oude keizerrijk in de Hoorn van Afrika wil de komende tien jaar een ongekende sprong voorwaarts maken: in navolging van Aziatische landen als China, Zuid-Korea en Taiwan beoogt het een industrieland te worden, met banen en meer welvaart voor Ethiopiërs die nu nog vooral hun kostje verdienen met overlevingslandbouw.
Het idee van Ethiopië is ambitieus voor een land dat nog vooral bekend is van honger, oorlog en armoede. Er moeten miljoenen banen komen in de lichte industrie, waar handarbeid nodig is die te duur wordt in landen als China. De Chinese textielarbeider verdient tegenwoordig al vijf keer zoveel als twintig jaar geleden, toen de economische groeispurt in het verre oosten begon.
Fabriek van de wereld
Dat is het gat in de globale arbeidsmarkt waar Ethiopië in wil springen. Wij hebben tientallen miljoenen jonge mensen die graag aan de slag willen, redeneren de beleidsmakers in Addis Abeba, en de fabrieken zijn op naar nieuwe, goedkopere produktielocaties. Nu is een ontwikkelingsplan opgesteld, het Growth and Development Plan, dat van Ethiopië een nieuwe fabriek van de wereld moet maken.
Het blijft in Addis Abeba niet bij praten en plannen schrijven: er worden ook echt industrieparken gebouwd. Zoals bij Bishoftu, een stadje op een uur rijden van de hoofdstad, over de nieuwe door Chinese wegenbouwers aangelegde zesbaanssnelweg naar het oosten van het land. De Ethiopische minister-president Hailemariam Desalegn zelf kwam er de fabriek van Kanoria vorig jaar officieel openen.
Geen tweede Bangladesh
Het is dan ook niet zomaar een fabriek: de productie van de rollen denimstof moet het begin zijn van een compleet textielpark waar spijkerbroeken voor de hele wereld worden gemaakt, in opdracht van bekende merken als Levi’s en H&M. Het Indiase concern Kanoria heeft beloofd dat het een modelfabriek wordt, vandaar ook de onafhankelijke inspecties bij het proefdraaien.
Want bekende merken willen niet dat Ethiopië straks een tweede Bangladesh wordt. Beroerde arbeidsomstandigheden en rampen op de werkvloer zijn niet goed voor de reputatie, hebben de grote merken in Bangladesh door schade en schande geleerd.
Beperkingen voor vakbond
De Ethiopische vakbeweging heeft echter nog weinig ervaring. Bovendien weten de vakbonden zich beperkt door een regeringsbeleid dat economische groei boven alles stelt. Daarom heeft Ethiopië bijvoorbeeld nog geen minimumloon. De bonden worden geacht aan de leiband van de staat te lopen.
“Het is heel belangrijk dat er sterke vakbonden komen die de capaciteit hebben om uitbuiting en slechte arbeidsomstandigheden aan te pakken. We gaan dan ook vanuit Mondiaal FNV de ontwikkeling van de vakbonden ondersteunen de komende jaren”, aldus Rosa van Wieringen van Mondiaal FNV.
Lees het uitgebreide verhaal >
---
Dit verhaal werd mede mogelijk door steun van het European Journalism Centre en de Bill and Melinda Gates Foundation. Het is onderdeel van Made in Afrika, een journalistiek project van Hans Moleman, die eerder voor onder meer de Volkskrant in Afrika en China werkte. Meer informatie over industriële ontwikkeling in Ethiopië en Afrika is vanaf 15 mei te vinden op de nieuwe website MadeinAfrika.eu
