Een kind als bediende in een op de drie huizen

Wereldwijd neemt kinderarbeid af. Behalve in Pakistan. Minstens de helft van de 25 miljoen kinderen die niet naar school gaan zou werken. De Internationale Arbeidsorganisatie, ILO, is met een volkstelling begonnen. De cijfers over het aantal werkende kinderen dateren uit 1996. Maar wat valt er onder kinderarbeid? Ook huishoudelijk werk? De meeste Pakistanen vinden van niet. Vakbonden en kinderorganisaties eisen striktere wetgeving.

Tekst en foto's: Wilma van der Maten

Ikra is 14 jaar oud. Ze was 10 toen ze samen met haar twaalfjarige zusje in een gezin moest gaan werken. Nadat de vader overleed kon haar moeder niet alleen voor de kinderen zorgen. Ikra past op een baby. Haar zusje maakt schoon, wast kleren, strijkt, doet de boodschappen en kookt. Hun werkgevers, man en vrouw, hebben samen een textielbedrijf. Toch betaalt het bemiddelde echtpaar de meisjes niet meer dan 5000 pakistaanse roepies, nog geen 40 euro per maand. Of beter gezegd, zou moeten betalen. Ikra heeft al 3 jaar haar salaris niet ontvangen. Als ze er wat van zegt, wordt ze geslagen. “Vooral de vrouw is erg streng. Bij thuiskomst controleert ze of het huis wel schoon is. Als ze een stofje vindt schreeuwt ze tegen mij en krijg ik een klap”, zegt het oudere zusje.

Ikra (rechts) met haar zusje. Zij is al 3 jaar niet betaald, past op een baby, haar zusje maakt schoon. Ze worden geslagen als ze een fout maken.

Van het balkon afgegooid

De meisjes durven niet te veel te klagen. Ze kennen het verhaal van de twaalfjarige Themina die door haar werkgever van het balkon werd afgegooid, omdat ze wel bleef ‘zeuren’ over haar salaris dat maar niet werd betaald. Bij de val brak ze haar rug. Haar vader ontving een klein bedrag als hij niet naar de politie ging. Het geld was onvoldoende voor haar medische verzorging. Tehmina overleed 4 maanden later alsnog aan haar verwondingen.

Uitbuiting achter gesloten muren

“Ronduit schokkend”, noemt directeur Sadia Husain van de Organisatie ter Bescherming van het Kind,Sparc, het uitbuiten en mishandelen van minderjarigen in huishoudens. “Het vindt achter  gesloten deuren plaats. Kinderen lopen sowieso grote risico’s. Ze werken niet alleen lange dagen. Ze verbranden zich vaak aan hete pannen in keukens, strijkijzers en worden ziek door chemische schoonmaakmiddelen. Ze passen op kinderen die soms nog jonger zijn dan zij. Ze worden geslagen en zelfs vermoord.”

Het aantal mishandelingen neemt volgens Husain schrikbarend toe. Haar organsatie registreerde tussen 2010 en 2014 47 gevallen van ernstige aframmelingen. 24 kinderen vonden de dood, waaronder de elfjarige Shan Ali. Ze was door een echtpaar als babysitter ingehuurd voor een zuigeling van zeven maanden. Haar werkgevers beweerden dat ze zelfmoord pleegde. Tijdens het verhoor op het politiebureau bekende de moeder van de baby Shan te hebben vermoord, omdat ze in slaap was gevallen. Uit woede wurgde ze het meisje.

Zij werkt al tien jaar in de het huishouden, is nu 14 jaar, was 4 jaar toen ze begon. Ze durft niet op de foto of haar naam te noemen, bang dat haar werkgevers boos worden.

Duurste privéscholen

“Pakistaanse gezinnen hebben de opvatting dat een minderjarige bediende in huis geen kinderarbeid verricht. Ze menen zelfs de arme gezinnen nog een dienst te bewijzen door ze een baantje te geven. Hun kinderen gaan naar de duurste privéscholen. De minderjarige bediende kan niet eens lezen en schrijven. Aan het einde van de dag krijgt het de restjes uit de keuken”, vertelt  vice-president Nasir Mansoor van de grootste vakbond, NTUF, die wordt ondersteund door Mondiaal FNV in Nederland.

Een op de drie huizen een kind als bediende

Mansoor vindt het inhuren van een kind in huis misdadig. Hij begrijpt niet waarom er door zowel de overheid als internationale belangenorgansaties nooit  onderzoek is gedaan naar de vraag om hoeveel kinderen het in huishoudens gaat. Hij vermoedt samen met Sadia Husain van de kinderorganisatie Sparc dat in iedere Pakistaanse stad een op de drie huizen een kind als bediende heeft. “Ze zijn goedkoop en eenvoudig te drillen”, stelt Mansoor. Hij eist betere regelgeving.

ILO-conventie wordt geen wet

Maar er is geen wet die de rechten van kinderen in huishoudens beschermt. De Pakistaanse  regering ratificeerde het ILO verdrag dat stelt dat minderjarigen onder de 14 jaar niet mogen werken en de conventie waarin de ergste uitbuiting van kinderen, zoals ze te werk stellen in mijnen en steenfabrieken, wordt verboden. Maar gezinsarbeid valt daar niet onder. Er zijn nauwelijks inspecteurs die controleren. De gesloten privé huishoudens slaan ze over. De internationale arbeisorganisatie stelde een wereldwijd verdrag op waarin de rechten van huishoudelijke personeel beter wordt geregeld. Het Pakistaanse parlement weigert deze conventie in wetgeving om te zetten.

Kinderarbeiders/straatkinderenproject, werken allemaal en gaan niet naar school, leeftijd 5 – 14 jaar.

School is verspilling

Maar zijn kinderen in andere beroepen zoveel beter af? In het straatkinderenproject in Rawalpindi, de zusterstad van Islamabad, is de meerderheid van de kinderen nooit naar school geweest. Op een kleedje leren ze het Engelse alfabet en Urdu. “De meeste gezinnen bestaan uit 10 kinderen. Ouders zien school als verspilling. Ze moeten geld verdienen. Op voorwaarde dat het hun werk niet in de weg staat, mogen ze hier enkele dagen per week komen. We geven ze een goede maaltijd. Alle kinderen zijn ernstig ondervoed”, legt coördinator Sabine van Sparc uit.

Bang dat boek, pen en schrift gestolen worden

 
Salman

De zevenjarige Salman  is veel te klein voor zijn leeftijd. Samen met zijn ouders werkt hij overdag als groenteverkoper op de markt. In de namiddag mag hij naar deze ‘school’. In zijn rugzakje zit een boek, een pen en een schrift. “Hij draagt die angstvallig bij zich. Hij is bang dat het wordt gestolen. Hij wil zo graag leren”, vertelt Sabine. Alle kinderen helpen hun ouders in de straathandel. Een vader verkoopt sap. Een moeder borduurt jurken. “De ouders zien hun bijdrage  niet als kinderarbeid, maar het is wel degelijk een vorm van uitbuiting.”

De ILO schat in een rapport van 2014 dat 12 miljoen kinderen werken. Sadia Husain van de kinderorganisatie Sparc vermoedt dat het er veel meer zijn. “Uit officiële cijfers van de regering blijkt dat 25 miljoen kinderen niet naar school gaan, 1 op de 3 kinderen. Die zitten allemaal thuis? Veel kinderen helpen hun ouders op het land, op straat, werken als stagaire in een werkplaats of bedelen. Dat is allemaal geen kinderarbeid?”

Zusje van Salman, ze is 5 jaar en helpt haar moeder met het verkopen van chips. Nooit naar school geweest.

ILO beging volkstelling

Niemand beschikt over accurate cijfers. De laatste volkstelling van het aantal werkende kinderen dateert uit 1996. De Internationale arbeidsorganisatie, ILO, is daarom met een nieuwe census begonnen. De uitkomst kan nog wel eens lang op zich laten wachten. Sinds de taken van het ministerie voor Arbeid zijn overgeheveld naar de provincies, moeten alle 4 de lokale parlementen instemmen met de kindertelling. Slechts de provincie Punjab heeft zijn goedkeuring verleend.

Wie maakt zich druk om de armste kinderen?

“Zolang je nog zoveel kinderen op straat ziet tijdens schooltijd, geeft geen politicus hen enige prioriteit”, zegt een verbitterde Sadia Husain van Sparc. Wetgeving spreekt elkaar tegen. “Volgens een ILO conventie mogen kinderen onder de 14 jaar niet werken. In de grondwet staat dat een kind recht heeft op onderwijs tot zijn zestiende. Wij eisen dat alle kinderen tot 18 jaar recht hebben op een zorgeloos, gelukkig leven, onderwijs en bescherming. Het gaat hier om de armste kinderen. Wie maakt zich daar nu druk om?”