Sterke lobby tegen kinderarbeid leidt tot weg naar veilige toekomst

Een gebied waar het wemelt van de werkende kinderen. Daar werkt de arbeids-ngo Bangladesh Labour Foundation (BLF) in samenwerking Mondiaal FNV aan de bestrijding van kinderarbeid. Dankzij lobby is het BLF gelukt om de wijk Keraniganj in de hoofdstad Dhaka door de overheid te laten aanwijzen als prioriteit voor de uitbanning van kinderarbeid. BLF werkt nu samen met alle lokale betrokken partijen aan kinderarbeidvrije werkplekken.

Onzichtbaar, achter vele deuren, in bedompte slecht geventileerde ruimtes zitten zo’n 120 duizend kinderen onder de zeventien jaar achter een naaimachine. In de wijk Keraniganj in de Bengaalse hoofdstad Dhaka bieden ongeregistreerde naaifabrieken en -ateliers in de informele kledingsector aan 350.000 kledingarbeiders werk. Tussen de 20- en 30 duizend is zelfs veertien jaar of jonger. Zij werken niet alleen lange dagen voor de lokale markt, maar slapen en eten in dezelfde ruimte. Ze ontvangen geen loon, maar elke week tussen de vijftig en honderd taka (een halve tot een hele euro), waarvan ze zeep kunnen kopen en tandpasta.

Gevaarlijk werk

De textielindustrie behoort niet voor niets tot de categorie gevaarlijk werk. De arbeidsomstandigheden zijn slecht, zeker in de ongeregistreerde fabriekjes. Arbeidsrechten worden met voeten getreden. Van gezondheid en veiligheid op de werkvloer is nauwelijks sprake. En seksuele intimidatie, of geweld dat gebaseerd is op gender, komt veelvuldig voor.

BLF en Mondiaal FNV starten samen lobby uitbanning kinderarbeid

De ngo BLF is gelinkt aan een van de nationale vakbondsfederaties, de Bangladesh Textile & Garment Workers League (BTGWL). Mondiaal FNV heeft al een decennium lang een relatie met BLF. Kinderarbeid in de downstream-industrie was al langer in het vizier, maar de strijd hiertegen kreeg vanaf 2018 steeds meer vorm. BLF-directeur Ashraf Uddin vertelt over het onderzoek dat ze samen met Mondiaal FNV hebben gedaan in deze wijk, wat tevens de start was van een lobby om meer partijen te betrekken bij de uitbanning van kinderarbeid.

Arbeidsinspecteurs naar de wijk brengen

“In Bangladesh mogen kinderen vanaf veertien jaar werken, maar geen gevaarlijk werk doen en niet meer dan vijf uur per dag”, vertelt hij in een beeldbelgesprek. “Vanaf hun achttiende mogen ze wel aan het werk. Maar omdat het om ongeregistreerde fabrieken en naaiateliers gaat, blijven deze kinderen in Keraniganj onzichtbaar. We zijn dus begonnen om arbeidsinspecteurs naar deze wijk te brengen en te laten zien wat er gebeurt.” Daarop volgden werkbezoeken met ambtenaren, politici en ministers. Een belangrijke missie die uiteindelijk tot grote gevolgen leidde.

Still uit de video Child Labour Keraniganj
 

Prioriteitszone

BLF zette voorheen vooral in op lokale bewustwording op het thema, door gesprekken te voeren met werkgevers en atelier-eigenaars. Maar door de werkbezoeken viel ook bij de regering het kwartje. Er kwam een nationaal actieplan tegen kinderarbeid, waarbij in 2023 de ergste vormen van kinderarbeid uitgebannen moeten zijn en in 2025 alle kinderarbeid. Sinds januari 2021 is er een nationale raad tegen kinderarbeid opgericht, waarin BLF een stem heeft. En het ministerie van Arbeid heeft nu Keraniganj tot prioriteitenzone benoemd.

Werkgevers krijgen een waarschuwing

“We draaien vanaf januari 2022 een pilot waarin de Directorate of Inspection of Factory and Establishment (DIFE) een belangrijke rol speelt”, licht Uddin toe. “De inspecteurs gaan in dit gebied alle fabrieken en naaiateliers langs en ook de vakbonden houden hun oren en ogen open. De werkgevers mogen geen nieuwe kinderen werven. Werkgevers krijgen een waarschuwing als ze de nieuwe regels overtreden. Na vijf waarschuwingen sluit de inspectie het bedrijf. Alle kinderen die er nu nog werken worden geïdentificeerd en gekoppeld aan de gemeente van herkomst. Het gaat vaak om kinderen die wees zijn, of uit gebroken gezinnen komen, of ouders hebben die zelf niet kunnen werken. Vaak komen ze van het platteland, en we willen de lokale overheden verantwoordelijk maken voor deze kinderen.”

Sociale dialoog voor kinderarbeidvrije werkplekken

Vakbonden spelen een belangrijke rol in dit proces. BLF heeft lokale vakbonden opgericht, die tevens lid zijn geworden van de grote vakbondsfederatie BTGWL. De gekozen leiders zijn door BLF en Mondiaal FNV getraind. Vervolgens zijn die in gesprek gegaan met werkgevers en lokale overheden, en hebben ze de lokale gemeenschap bij de strijd tegen kinderarbeid betrokken.

BLF zit – mede op advies van Mondiaal FNV – vooral op de transitie naar kinderarbeidvrije werkplekken. De opvang van werkende kinderen behoort meer tot de taak van de Bengaalse overheid. Uddin zegt dat daar wel plannen voor zijn.

“Bijvoorbeeld kostscholen waar kinderen technische vaardigheden leren en een onderkomen hebben totdat ze de wettelijke leeftijd hebben om te gaan werken. Er zijn al dit soort educatieve centra, maar nog onvoldoende. En we willen ze het liefst in de plaatsen hebben waar ze vandaan komen.”

Still uit de video Child Labour Keraniganj

Mondiaal FNV blij met resultaten lobby

Beleidsmedewerker Ruben Korevaar van Mondiaal FNV is sinds 2017 betrokken bij de projecten van BLF. Hij is “onwijs trots” op de prestaties van BLF. “Dankzij onze lobby en die van de vakbonden is Keraniganj in beeld gekomen en nu erkend als prioriteitszone. Wij zijn niet bij machte om al die kinderen uit hun werksituatie te halen, daar heb je echt meer partners voor nodig. En een overheid die de zorg over hen op zich neemt. Gezien de schaal en complexiteit van de uitdagingen in deze wijk hebben we ons gericht op lobby, opbouw van sociale dialoog en het aangaan van samenwerkingen. Met werkgevers, overheid en lokale gemeenschap, want zo kunnen we het bewustzijn rondom kinderarbeid vergroten en een realistische aanpak ontwikkelen om kinderarbeid stap voor stap uit te bannen.”

Weg uit verdomhoekje

Korevaar wijst erop dat Bangladesh – net als de rest van de wereld – het economisch zwaar heeft sinds de uitbraak van corona. Het land stond er al niet te best voor, maar zowel de textiel- als de leerindustrie, die van cruciaal belang zijn voor het land, hebben zware klappen gehad. Onder invloed van die economische malaise, en het feit dat de scholen langdurig dicht waren, nam bovendien het aantal kinderarbeiders flink toe. “En toch heeft BLF zich op de kaart weten te zetten, weg uit het verdomhoekje. Daar hebben we ook echt op geïnvesteerd. We zien nu dat lokale leiders groeien in hun rol, waardoor het zwaartepunt niet meer bij BLF ligt. Vakbonden en betrokken partijen timmeren nu veel beter aan de weg naar een veiliger toekomst voor deze kinderen.”