Er zijn tal van ideeën en maatregelen bedacht, maar we zien nog weinig verbetering. In 2024 is er een tekort van 5.000 werknemers en over minder dan tien jaar wordt er een tekort verwacht van 26.500 (!) werknemers.
Elise Merlijn
Extra zorgelijk is dat bijna de helft van de nieuwe ziekenhuismedewerkers binnen twee jaar vertrekt. Om de personeelstekorten echt aan te pakken moet het werk in ziekenhuizen structureel aantrekkelijker worden. Alles wat er tot nu toe is geprobeerd heeft niet (of niet genoeg) geholpen. Natuurlijk blijft verlagen van de administratieve druk hoog op de agenda staan. De tijd die ziekenhuispersoneel aan administratie kwijt is, neemt alarmerend toe. Ondanks alle pogingen én beloftes van voormalig minister Conny Helder.
We moeten dus kijken naar andere oplossingen. Oplossingen die lef en omdenken vereisen. Zoals minder werken, want daar zijn volgens ons grote stappen te maken in het terugdringen van het personeelstekort. En ja, dat klinkt misschien tegenstrijdig en andere partijen roepen juist om meer uren werken, maar we moeten out-of-the-box denken. Daarnaast is het een oplossing, die ook nog eens goed te realiseren is. We zijn benieuwd of de werkgevers hier tijdens de komende cao-onderhandelingen voor de ruim 230.000 ziekenhuismedewerkers voor openstaan.
Minder werken voor hetzelfde geld
Uit recent FNV-onderzoek blijkt in ieder geval dat 91 procent van de deelnemers (medewerkers ziekenhuizen en umc’s) zich wil inzetten om een fulltime werkweek van 32 uur mogelijk te maken. Dat komt neer op minder werken voor hetzelfde salaris en pensioenopbouw. Cijfers uit andere onderzoeken tonen aan dat werknemers minder snel vertrekken bij organisaties die een vierdaagse werkweek invoeren. Dat een werkgever aantrekkelijker wordt om voor te werken ondervond AFAS. Na invoering van een vierdaagse werkweek stroomden de sollicitaties binnen bij dit softwarebedrijf.
Minder werken met behoud van kwaliteit van zorg gaat natuurlijk niet vanzelf. Er moeten keuzes worden gemaakt die de kwaliteit van zorg en het werkplezier van zorgmedewerkers niet aantasten. We noemden al het terugdringen van de administratieve druk. Daarvoor haalden we onlangs bij zorgmedewerkers uit alle branches duizenden ideeën voor op, ook voor ziekenhuizen. Maar ook slimmer werken, zoals inzet van technologie kan hieraan bijdragen. Net als fittere en gezondere werknemers, die minder gebukt gaan onder hoge werkdruk.
Fittere werknemers
En juist daar kan de kortere fulltime werkweek een belangrijke rol bij spelen. Zorgmedewerkers krijgen meer rust en een betere werk-privébalans. Dat heeft weer een positief effect op het ziekteverzuim, dat in ziekenhuizen hoger ligt dan het Nederlands gemiddelde. Bij een kortere fulltime werkweek zal de productiviteit naar alle waarschijnlijkheid toenemen. Er is ook veel winst te behalen door kritisch te kijken naar het werk dat mensen doen. Waar besteden de werknemers tijd aan en wat levert het op? Dat betekent ook keuzes maken wat je wel en niet meer doet, en werkprocessen verbeteren. En betrek daar de werknemers bij, die weten als geen ander welke tijdrovende, veelal administratieve klussen, prima geschrapt kunnen worden. Zonder dat dat ten koste gaat van de kwaliteit van de zorg.
Bovendien geldt een kortere fulltime werkweek voor iedere medewerker, jong en oud. Daarmee maak je het werk ook aantrekkelijk voor mensen die aan het begin van hun loopbaan staan om in deze mooie sector te gaan én blijven werken. Het is lastig om de kosten en baten die samenhangen met een kortere fulltime werkweek exact te voorspellen, toch is een inschatting wel mogelijk. Op basis van beschikbare cijfers, waaronder personele kosten, hebben we berekend dat een fulltime werkweek van 32 in plaats van 36 uur ongeveer 163,3 miljoen euro per jaar kost. Maar daar staat tegenover dat we verwachten dat het ziekteverzuim omlaaggaat en dat er een flink aantal uren werk bespaard kan worden door het schrappen van die overbodige administratie en slimmer werken. We denken dat daarmee 186,5 miljoen euro bespaard kan worden.
Per saldo betekent dit een jaarlijkse besparing van 23,3 miljoen euro. En dat alleen al voor ziekenhuizen.