De FNV strijdt elke dag, samen met haar leden voor het behalen van onze doelen. Vanaf de oprichting hebben we al een groot aantal successen kunnen vieren. Zoals een weekend, een maximale werkweek van 40 uur en vakantiedagen. Al die zaken die nu zo normaal zijn, zijn bevochten door talloze dappere leden, verenigd in de vakbond. De FNV haalt nog steeds successen binnen. Op deze pagina een kleine selectie.
De cao Wasserijen die er in april is gekomen na historische stakingen in de grote wasserijen (voor ziekenhuizen, hotels, et cetera). De mensen daar hadden nog nooit gestaakt, maar deden dat nu voor het eerst en massaal. Honderden mensen uit wasserijen in grote delen van het land kwamen in actie. Door hun acties hebben ze nu een mooie nieuwe cao (salaris erbij en allerlei verslechteringen van tafel).
De medewerkers in de zorg werden tijdens de coronapandemie door de overheid niet goed beschermd. Sterker nog, veel medewerkers kregen long covid, met enorme impact op hun dagelijkse leven. De FNV heeft drie jaar lang aangedrongen op een regeling voor deze zorgmedewerkers. En uiteindelijk heeft de minister eind april een bedrag van € 24.010 toegezegd.
Hoge inflatie, financiële stress en een ongekende bereidheid te strijden voor een eerlijk loon. Dat deden de vuilnisophalers in onder andere Amsterdam, Almere, Culemborg, Tiel, Tilburg, Utrecht, Den Haag, Rotterdam en Groningen. Zij legden achter elkaar het werk neer. Sommige gemeenten hadden zelf een week aaneengesloten staking. Nederland vervuilde. De media aandacht van alle relevante omroepen, kranten en zelfs het Belgische nieuws dat naar Utrecht kwam; de zichtbaarheid van deze acties was ongekend groot. De collega’s van Maastricht en Den Bosch stonden klaar om het stokje over te nemen om door een staking de rotzooi van carnaval niet op te ruimen. Deze dreiging was de druppel en werkgeversorganisatie VNG ging door de knieën: 240 euro nominaal loonsverhoging en 2% daar bovenop. Dit betekende voor de laagste schalen tussen de 11% en 13% loonsverhoging voor één jaar. De leden die het lef hadden om actie te voeren werden hiermee beloond.
Druk op de VNG
De steun vanuit de samenleving voor de mensen die de gemeenten schoon houden was enorm. Bijkomend effect van deze stakingen was een grote toename van de zichtbaarheid van het zware werk dat straatvegers en vuilnisophalers verrichten. De waardering voor het beroep is sterk gestegen door dit actietraject. Er was veel begrip voor de financiële stress van de harde werkers in de lagere lonen. Die massale maatschappelijke steun heeft er aan bijgedragen dat de VNG tegemoet moest komen aan de eisen van de FNV. Ook kwamen er afspraken over een regeling voor vervroegde uittreding (RVU) in het akkoord.
De macht gepakt
De vuilophalers hebben laten zien hoe essentieel hun werk is. Zij houden de straten en de dorpen schoon. Maar ze lieten ook zien dat zij de macht hebben om veranderingen tot stand te brengen. Ook uitzendkrachten sloten zich bij de stakingen aan. Marieke Manschot: “Er ontstond een gevoel van gezamenlijke strijd, we doen ertoe. Dat was mooi om te zien."
Ze hebben er keihard voor moeten vechten, maar na maanden onderhandelen en liefst elf dagen op rij staken dwongen de mensen in de distributiecentra van Albert Heijn een goede cao af. Daarin gingen de salarissen met 10% omhoog, bleef de zondagstoeslag gelijk voor iedereen en waren er mooie afspraken voor de duizenden uitzendkrachten.
Zo’n 1.500 medewerkers van de distributiecentra in Geldermalsen, Pijnacker, Tilburg, Zaandam en Zwolle staakten voor een beter salaris en eerlijke arbeidsvoorwaarden. Dat leidde tot steeds legere schappen in de winkels van Albert Heijn.
Met z’n allen afgedwongen
Shefania Sewbaks, bestuurder FNV Handel: ‘De stakende medewerkers mogen ongelooflijk trots zijn op zichzelf en elkaar. Zij hebben dit met z’n allen afgedwongen. Het is jammer dat ze er zo lang en hard voor hebben moeten knokken, maar ze hebben nu wel een fatsoenlijke loonsverhoging.’
Honderden uitzendkrachten sloten zich aan
Bijzonder was de rol van de uitzendkrachten. Zij sloten zich met honderden aan bij de acties. Sewbaks: ‘Dit zijn bijna allemaal arbeidsmigranten uit bijvoorbeeld Polen. Dat zij met zovelen hebben meegedaan aan de stakingen is ontzettend moedig, want ze hebben een zwakkere positie, zijn veel minder zeker van hun werk. Ook worden ze vaak onder druk gezet om te blijven werken. Dat gebeurde ook nu.’
Duidelijkheid over roosters
Daarom was het extra zoet dat ook voor de uitzendkrachten veel verbeterde, zoals meer duidelijkheid over de dagen dat ze moeten werken (roosters) en een einde aan het draaien van nachtdiensten en dagdiensten kort achter elkaar.
Ouderenregeling en meer vaste banen
Verder is het gelukt om de ouderenregeling voor iedereen te behouden, waarbij medewerkers vanaf hun 45e en hun 53e minder kunnen gaan werken. Zo halen mensen eerder gezond hun pensioen. De FNV heeft er daarnaast een heleboel vaste banen bij kunnen afspreken (100 fte).
5.000 tot 6.000 werknemers
Bij Albert Heijn werken in de zes distributiecentra tussen de 5.000 en 6.000 mensen, waarvan 45% als uitzendkracht. Van de vaste medewerkers is 60% fulltimer, de rest werkt parttime.
Maar liefst zes dagen stakingen waren er bij NS nodig om tot dit geweldige cao-akkoord te komen. In meerdere opzichte een historische staking en dito en baanbrekend cao-resultaat.
Het resultaat
Kijk hier naar het volledige cao-akkoord
Baanbrekend en historisch
Na dit stakingsakkoord zien we dat werkgevers in andere sectoren sneller bereid zijn om met FNV een gelijkwaardig pakket arbeidsvoorwaarden af te spreken. Of we gelijk krijgen en deze staking later echt als historisch gezien zal worden, zal de toekomst uitwijzen. Wel heeft team FNV Spoor alvast een modernisering van Albert Hahn's pamflet 'Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil Spoorwegstaking 1903' laten ontwerpen. 'Niemand ging meer aan het werk - Samen staan we sterk'
De FNV steekt al jaren energie in de Voor14 campagne voor de verhoging van het wettelijk minimumloon naar 14 euro per uur. In 2021 kreeg deze campagne de wind in de zeilen toen politieke partijen landelijk dit doel onderschreven en opnamen in hun verkiezingsprogramma’s. Door middel van lokale acties stemden ook gemeenteraden door heel het land in met een verhoging van het WML naar 14 euro in hun gemeenten. In maar liefst 15% van alle nieuw afgesloten cao's van 2021 is het de FNV gelukt om voor de leden deze verhoging af te spreken. Zoals bijvoorbeeld in de cao van de ziekenhuizen. Daarmee is bewezen dat dit prima mogelijk is bij werkgevers.
Het kabinet kwam daarna met een structurele verhoging van het WML met 7,5% verdeeld over drie jaar. Maar ook met het onzalige idee om de AOW-uitkering en andere sociale uitkeringen te ontkoppelen van het WML. Door bliksemacties en een in opdracht van de FNV uitgevoerd onderzoek bij het publiek, bleek dat maar liefst vier op de vijf Nederlanders voor behoud van de koppeling is. Mede hierdoor is het plan om de AOW-uitkering te ontkoppelen door het kabinet van tafel gehaald. De vraag is voor hoelang en hoe dit behoud gefinancierd moet worden. De FNV ziet er in 2022 op toe dat hierover duidelijkheid komt en dat bijvoorbeeld de IOAOW niet gekort wordt om dat gat op te vullen. Bekijk hier het manifest (opent een pdf) dat de FNV samen met CNV heeft aangeboden aan de Tweede Kamer.
De FNV heeft een buitengewoon belangrijke bijdrage geleverd aan het pensioenakkoord in 2019. En de daaruit voortkomende inhoud van de nieuwe pensioenwet WTP, die wordt gezien wordt als de grootste pensioenhervorming ooit in de geschiedenis. De FNV is met zijn pensioenteam een serieuze gesprekpartner in de Stichting van de Arbeid (STAR), bij overleggen in Den Haag, pensioenfondsbesturen, de Pensioenfederatie, de Sociaal Economische Raad (SER) en als cao-onderhandelaar bij werkgevers. Het onderwerp is onder de leden van de vakbond niet onomstreden maar in het referendum dat onder de FNV-leden werd gehouden, stemden 76% voor het akkoord.De FNV praat mee over de verdere uitwerking en volgt de besluitvorming van het kabinet en de behandeling in de Tweede en Eerste Kamer in Den Haag nauwlettend. De wet gaat in op 1 januari 2023 en de hervormingen moeten uiterlijk op 1 januari 2027 afgerond zijn. Tot die tijd blijft de FNV nauw betrokken bij de implementatie van de nieuwe pensioenregelingen voor werkenden, uitkeringsgerechtigden en gepensioneerden. Je kunt hierover alles lezen op www.fnv.nl/goedpensioen.
Het leenstelsel verdwijnt! Al sinds 2019 vecht de FNV samen met jongeren (leden en niet-leden) tegen het leenstelsel met de campagne #NietMijnSchuld. Na de invoering van het leenstelsel in 2015 werd snel duidelijk dat het grote ongelijkheid in de hand werkte. De spreekwoordelijke ‘zoon van de bakker’ ging méér werken én meer lenen, terwijl de ‘zoon van de advocaat’ met steun van zijn ouders leuke activiteiten ontplooide in het studentenleven zonder enige schuld op te bouwen.
Vanaf het begin trok de campagne de aandacht met online en offline protest, zoals een massale Tikkie-actie, een grootschalige raadpleging en zowel landelijke als lokale student-protesten. In juni 2021 sprak het SER Jongerenplatform zich in haar advies ‘Studeren zonder druk’ uit voor schuldenvrij studeren. Na aanhoudend protest tijdens de formatieperiode van 2021 werd in het nieuwe regeerakkoord vastgelegd dat het leenstelsel verdwijnt en studenten vanaf 2024 weer een basisbeurs krijgen. De komende maanden strijdt #NietMijnSchuld nog verder voor compensatie voor de ‘pechgeneratie’. De NOS maakte een overzicht van het leenstelsel.
In februari van 2021 sprak de rechter opnieuw uit dat maaltijdbezorger Deliveroo zijn medewerkers in dienst moet nemen en zich aan de cao voor Beroepsgoederenvervoer moet houden. Eind september kreeg Uber te horen dat het taxibedrijf de 4000 chauffeurs niet als zelfstandigen mag behandelen, maar als werknemers in dienst moet nemen. In diezelfde maand, kreeg schoonmaakplatform Helpling te horen dat het een gewoon uitzendbureau is en dus de cao voor Uitzendkrachten moet naleven. Eind december besliste de rechter als klap op de vuurpijl dat rijders van Deliveroo recht hebben op nabetaling van achterstallig loon op basis van de cao Beroepsgoederenvervoer (waar begin dat jaar een uitspraak over was). De vakbond lanceerde daarop op de FNV site Riders Union een rekentool waarmee achterstallig loon kan worden berekend. Stuk voor stuk zeer belangrijke overwinningen om de arbeidsmarkt in Nederland eerlijker te maken. Platformbedrijven zien hun medewerkers vaak als verdienmodel. De overwinningen van de FNV maakten ook een einde aan de illusie dat de internationaal opererende platformen vrij spel hebben in Nederland.
De eerste cao waarin verschillende soorten ouderschap worden erkent, is een feit. De cao voor de branch wooncorporaties van de sector Bouwen en Wonen bevat allerlei inclusieve afspraken over het geboorteverlof. Ook niet-biologische ouders in meer-oudergezinnen/regenbooggezinnen krijgen een week betaald verlof.
Janneke Waage van FNV Bouwen en Wonen: ‘We hebben de cao langs de checklist van FNV Roze gelegd en op basis daarvan voorstellen gedaan. Die voorstellen zijn allemaal overgenomen. Zo worden nu de definities van werknemer en partner aangepast. En dus de unieke afspraak dat in meer-oudergezinnen ook niet-biologische ouders aanspraak kunnen maken op het kraam- en ouderschapsverlof in de cao. Dat vinden wij een hele goede zaak, die navolging verdiend.’
In juni van 2021 jaar bereikte de FNV een akkoord met de werkgevers over de toekomst van de arbeidsmarkt. In dit advies dat werd uit onderhandeld in de Sociaal Economische Raad (SER) wordt de vaste baan weer de norm, komt er een grote inperking van flex en stijgt het minimumloon, een belangrijk speerpunt van de FNV. In het advies worden daarnaast afspraken gemaakt over het tegengaan van concurrentie op arbeidsvoorwaarden, worden flexibele contracten omgezet in vaste banen en komen er flinke investeringen in publieke sectoren.
2021 - Voor14, campagne verhoging van het Wettelijk Minimumloon wint steeds meer terrein
De FNV zet zich via de Voor14 campagne in voor de verhoging van het wettelijk minimumloon naar 14 euro per uur. In 2021 kreeg deze campagne de wind in de zeilen toen politieke partijen landelijk dit doel onderschreven en opnamen in hun verkiezingsprogramma’s. Door middel van lokale acties stemden ook gemeenteraden door heel het land in met een verhoging van het WML naar 14 euro in hun gemeenten. In maar liefst 15% van alle nieuw afgesloten cao's van 2021 is het de FNV gelukt om voor de leden van die cao's een minimumloon af te spreken van 14 euro. Zoals bijvoorbeeld in de cao van de ziekenhuizen. Daarmee bewijzend dat dit prima mogelijk is bij werkgevers.
2020 - Corona steunpakketten
Vanaf het begin van de coronacrisis onderhandelde de FNV met kabinet en werkgevers over het opvangen van de economische gevolgen van de pandemie. Voor de FNV stond het behoud van banen en inkomen van werkenden hierbij voorop. Dit resulteerde in verschillende steunpakketten, zoals de meest bekende 'NOW-regeling'. NRC Handelsblad noemde het succes van de FNV-lobby 'ongekend'.
In juni 2019 bereikten vakbonden en werkgevers met het kabinet een Pensioenakkoord. In dit akkoord werd geregeld dat de AOW-leeftijd wordt bevroren, pensioenen eerder kunnen worden geïndexeerd en er een regeling komt om eerder te stoppen met werken. Het akkoord kwam niet zonder slag of stoot tot stand. In november 2018 werden de onderhandelingen nog afgebroken omdat de vakbonden vonden dat het kabinet weigerde structurele afspraken te maken om de toekomst van de pensioenen veilig te stellen. Na massale acties van FNV-leden, die al in 2018 begonnen, keerde het kabinet terug naar de onderhandelingstafel en kon het akkoord gesloten worden.
Vanaf 1 juli 2019 krijgen alle 21-jarigen een volwassen loon. Een 21-jarige krijgt er hierdoor meer dan 500 euro bij. Tot 1 juli 2019 verdienden 18- tot 22-jarigen het minimumjeugdloon. Dat is fors lager dan het minimumloon voor volwassenen. De jongeren van de FNV (Young & United) hebben hiervoor jaren actie gevoerd. Historisch te noemen was de actie van Soufian Afkir bij de aandeelhoudersvergadering van Ahold in 2015.
In twee rechtszaken van de FNV tegen Deliveroo heeft de rechter ons gelijk gegeven. De maaltijdfietsers van Deliveroo zijn werknemers en geen zzp’ers. Zij hebben dus gewoon recht op een arbeidsovereenkomst. De uitspraak steunt ons in de strijd tegen andere platformbedrijven die net zo werken als Deliveroo, zoals Uber en Picnic.
Bij Scania kregen uitzendkrachten minder betaald dan vaste krachten. Dat is oneerlijk, vond hun vaste collega Paul Scholten. Dus gingen ze samen in actie. Vaste krachten én uitzendkrachten. Met succes, want Scania maakt sinds de acties geen onderscheid meer tussen vaste mensen en uitzendkrachten. Als je samen in actie komt, sta je sterker.
Scheepswerf Pattje in Waterhuizen (Groningen) moet 50 Roemeense en Poolse werknemers in vaste dienst nemen en volgens de cao betalen. Dat is de uitkomst van een kort geding van de FNV tegen de scheepswerf. De Roemenen en Polen werkten met een schijnconstructie via een buitenlands uitzendbureau en kregen daardoor niet het loon waar ze recht op hadden. De FNV vindt dat werknemers uit het buitenland recht hebben op dezelfde arbeidsvoorwaarden als hun collega’s met hetzelfde werk. Gelijk werk = gelijk loon. Bovendien brengt het toestaan van dit soort constructies het loon in gevaar van mensen die wél volgens de cao worden betaald.
Supermarktketen Jumbo moet de distributiewerkers nabetalen, omdat ze te weinig loon kregen. Dit is het gevolg van de uitspraak van de rechter die oordeelde dat de cao nog steeds geldt. De nabetaling kan voor sommige distributiewerkers oplopen tot 1.300 euro. De distributiewerkers werden benadeeld doordat zij niet kozen voor de regeling die Jumbo afsprak met de ondernemingsraad, maar voor de cao. Hierdoor ontvingen zij geen loonsverhoging.
Het UWV heeft een stokje gestoken voor het ontslag van 16 piloten en 15 cabinemedewerkers van Ryanair. De vliegstunter wilde zijn personeel in Eindhoven ontslaan om bedrijfseconomische redenen. Daar was volgens de FNV (en het UWV) niet voldoende bewijs voor. Na veel gesteggel verdwenen de banen alsnog, waarop acht piloten een grote eis bij Ryanair neerlegden. Die werd uiteindelijk ook ingewilligd door de rechtbank.
Randstad en PostNL stoppen met het zogenaamde contracting op de pakketdepots van PostNL. Daar krijgen honderden pakketsorteerders al jaren minder loon dan hun collega’s in vaste dienst. De FNV stapte naar de rechter om achterstallig loon voor de pakketsorteerders terug te vorderen. De uitzendkrachten krijgen nu ook het cao-loon. De uitspraak van de rechter is een signaal naar andere bedrijven die ook gebruikmaken van deze zogenaamde schijnconstructie.
Medewerkers van de Bijenkorf in Den Haag krijgen weer vrij op Nieuwjaarsdag. Bij hun acties werden ze gesteund door het publiek. Op Black Friday en Nieuwjaarsdag gaf het winkelend publiek het personeel een daverend applaus. De FNV vindt dat werknemers recht hebben op een goede balans tussen werk en privé.
De FNV heeft een rechtszaak gewonnen tegen matrassenfabrikant Recticel in Kesteren en de uitzendbureaus Rikla en SprintWerkt. De FNV toonde met succes aan dat 12 uitzendkrachten jarenlang zijn onderbetaald door een truc van de werkgever. Met deze 'schijnconstructie' vielen zij zogenaamd niet onder de uitzend-cao en kregen ze slechts het minimumloon. Op aandringen van de FNV weigerde Recticel de mensen meer te betalen. 12 uitzendkrachten pikten dit niet en stapten met hulp van de FNV naar de rechter en dat had resultaat.
De regering wilde mensen met een arbeidsbeperking minder dan het minimumloon betalen. Dat plan voor zogehete loondispensatie gaat niet door! Volgens de regering zou dit mensen met een arbeidsbeperking meer kans geven op een baan. De FNV was tegen dit plan en ging er tegen in verzet, samen met enkele politieke partijen en het CNV.
Kinderopvangbedrijf Smallsteps (voorheen Estro) betaalt 700 medewerkers alsnog een ontslagvergoeding. Dat komt neer op een bedrag van 11 miljoen euro. De medewerkers verloren hun baan door een flitsfaillissement. Bij een flitsfaillissement sta je van de ene op de andere dag op straat, zonder sociaal plan of ontslagvergoeding. De FNV was het daar niet mee eens en kreeg van het Europese Hof gelijk.
Afgedwongen door acties van FNV Young & United, heeft het kabinet de leeftijdsgrens van het jeugdloon verlaagd van 23 naar 21 jaar. Hiermee werd een historische stap gezet richting afschaffing van het jeugdloon. Vanaf 2019 ging de wet in.
De FNV-campagne 'Red de Zorg' begint in 2013. Doel van de campagne is het voorkomen van massa-ontslag in de zorg en het voorkomen van draconische bezuinigen (die door de politiek 'hervormingen' worden genoemd). De FNV ziet grote bezwaren in het niet-oormerken van het geld dat naar de gemeentes gaat met de komst van de Wet langdurige zorg (Wlz) en het verdwijnen van de AWBZ. De gemeentes krijgen het geld voor zorg maar hoeven het niet daar aan uit te geven. Bovendien moeten de gemeentes deze zorg oppakken met een aanzienlijke korting.
Al met al is het voor medewerkers in de zorg en de bond genoeg geweest. Er volgen verschillende lokale acties door de jaren heen, een landelijke televisiespot, er wordt een volkspetitie gelanceerd die meer dan 700.000 handtekeningen ophaalt in slechts zes weken en in totaal bijna 1 miljoen! Uiteindelijk wordt in 2015 een enorme demonstratie op de Dam in Amsterdam georganiseerd waar ruim 15.000 mensen op afkomen. Met de campagne wordt uiteindelijk 500 miljoen bezuinigen voorkomen.
In 2010 traden schoonmakers uit de onzichtbaarheid met de campagne Schoon Genoeg om te strijden voor een beter loon en meer respect. Ze staakten negen weken, toen de langste staking sinds 1933. Nog niet eerder was er zo'n uitgebreide actie onder schoonmaakpersoneel. Treinen worden niet schoongemaakt, kantoren blijven vies. Het door de FNV opgerichte 'schoonmakersparlement' ziet uiteindelijk in tevredenheid dat de cao Schoonmaak veel rechtvaardiger wordt en het loon stijgt. Ook in 2012 en 2014 staken schoonmakers langdurig en succesvol: zo worden in 2014 de vervloekte 'wachtdagen bij ziekte' afgeschaft.
In 2004 stroomt het Museumplein vol met demonstranten. De kabinetsplannen om vut en pre-pensioen onmogelijk te maken en voor grove verslechteringen in de WAO en de WW vallen overal verkeerd. De vakbonden bewijzen opnieuw een grote mobilisatiekracht te hebben. Er komen 300.000 mensen naar Amsterdam. Dit alles leidt tot het 'Museumpleinakkoord'.
Op 12 augustus 1991 presenteerden de vakcentrales FNV, CNV en MHP een gezamenlijk actieplan om de kabinetsplannen van tafel te krijgen. Het actieplan omvatte drie fasen van actie: acties richting politiek, publieksacties en het 'rechtzetten' van de voorgenomen maatregelen aan de cao-tafels. 'Handen af van de WAO' is de leus waarmee de FNV, CNV en MHP op 5 oktober 1991 de grootste vakbondsdemonstratie uit de geschiedenis tot dan toe organiseren; een kwart miljoen mensen kwamen er opaf.
Op 25 augustus 1970 leggen 3.000 werknemers bij de scheepswerf Wilton Fijenoord het werk neer. Na een paar dagen liggen alle Rotterdamse havens plat en doen in totaal 30.000 haven- en metaalarbeiders mee. De eis is een loonsverhoging van 75 gulden per week extra. De staking duurt ruim twee weken. Uiteindelijk gaan de arbeiders akkoord met de helft van de eis. Desondanks is het een enorme overwinning voor de werknemers.
Iedereen in Nederland heeft recht op vakantie. Dat was niet altijd zo. De strijd van de leden van vakbonden is daarbij heel belangrijk geweest. In 1928 staakten loodgieters voor het opnemen van vakantie in hun landelijke cao. Na ruim een half jaar staken kwamen de vakbonden en werkgevers tot overeenstemming. De loodgieters kregen een week doorbetaalde vakantie. Andere sectoren volgden. In 1929 was in 81% van de cao’s sprake van een regeling voor vrije dagen. In 1966 werd vakantie in de wet geregeld. Deze wet verplichtte de werkgevers om hun arbeiders per gewerkt jaar twee volle werkweken vakantie te verlenen, waarvan 1 week aansluitend. Inmiddels staat het krijgen van 4 x het aantal uren dat mensen per week werken, verankerd in de wet. Hiermee kan iedere werknemer dus vier weken vakantie per jaar opnemen.
In 1914 wordt de eerste landelijke cao afgesloten. Eerder worden al wel collectieve contracten afgesloten, maar die hebben nooit een algemeen bindend karakter voor de hele sector, laat staan landelijk. De eerste cao is voor de medewerkers in de grafische industrie.
De spoorwegstakingen van januari 1903 komen voort uit de stakingen in de Amsterdamse haven. De tijden zijn heel anders; lid zijn van een vakbond wordt door sommige werkgevers verboden en 'de baas' heeft het vrijwel overal voor het zeggen. De stakingen dreigen een algehele landelijke staking te worden, maar op het laatst willigen de werkgevers de eisen in van de stakers (loon-nabetaling en ontslagen werknemers weer in dienst) en wordt dat nog net voorkomen. Het is het begin van het 'centraliseren van de vakbonden' door de oprichting van het Nederlands Verbond van Vakverenigingen (NVV) onder leiding van Henri Polak (1868-1943). Hiermee wordt gehoopt dat er meer nadruk komt op constructief overleg dan op staken.
Door deze 'wilde' staking worden in allerijl de zogenaamde 'worgwetten' in het leven geroepen door Abraham Kuyper (minister-president van 1901-1905) waarmee het ambtenaren wordt verboden om te staken. Deze wet is tot 1981 van kracht geweest.
Een beroemd geworden beeltenis van de staking uit 1903 is deze prent van Albert Hahn die op de voorkant van Het Volk stond in februari 1903.
De Algemeene Nederlandsche Diamantbewerkers Bond (ANDB) is de eerste 'moderne bond', gebaseerd op de Britse vakbeweging van Sidney en Beatrice Webb. Er wordt een centraal beleid gevoerd, met betaalde vakbondsbestuurders, een sterkte 'weerstandskas' (een fonds dat uitbetaalt bij stakingen aan de deelnemers van de staking, hierdoor zijn de contributies hoger), eigen acties, hulp voor de leden, eigen publicaties en scholing. De grondslagen van de ANDB zijn nog steeds terug te vinden in de FNV.
Tussen 1888 en 1932 zijn er in Twente drie grote stakingen die veel impact hebben. Tot de jaren '70 van de vorige eeuw is Twente het centrum van de textielindustrie. De stakingen gaan steeds om het recht op vrije loononderhandelingen. De conflicten bewijzen dat vakbonden samen moeten optrekken, om door werkgevers niet uit elkaar gespeeld te worden.
Per 1 juni 1866 wordt de Algemeene Nederlandsche Typografenbond opgericht, de eerste vakbond van Nederland. De werkgevers werken de bond actief tegen maar kunnen er niks meer tegen doen. Al snel volgen andere vakbonden.