Column: Een kortere werkweek?

De FNV kwam met Prinsjesdag met de inzet voor de cao-onderhandelingen in 2024 en 2025. Opvallend was vooral het pleidooi voor een kortere werkweek. RTV Noord hield meteen een poll. Twee op de drie van de 7500 deelnemers bleken een 4-daagse werkweek een goed idee te vinden. Korter werken sluit dus prima aan bij wat de mensen willen. Dit moet je echter wel in een breder kader zien dan alleen minder dagen werken.

Korter werken

De werkgevers schoten in september meteen in de stress. Korter weken zou de krapte op de arbeidsmarkt erger maken. De FNV zeilde vanaf de andere kant: met minder lange werkweken maak je het werk juist aantrekkelijker voor werknemers die nu aan de kant staan en geen zin hebben in elke week 40 uur buffelen.

Tot april 2024 was ik vakbondsbestuurder bij de FNV. Bij de bedrijven waar ik kwam stond het loon steevast op de eerste plaats. Helemaal in deze tijd van hoge inflatie, dure energie en boodschappen, ging elk cao-overleg vooral over het loon. Toen de inflatie nog lager was, stond loon trouwens ook op de eerste plaats.

Tijd, item voor ouderen en jongeren

De focus op loon nam al jaren af. Op de ledenvergaderingen en in het cao-overleg ging het steeds meer om tijd. En die stond onbetwist op de tweede plaats.

Tijd is voor ouderen een groot onderwerp, maar voor jongeren net zo goed. Tijd en minder werken. Je hebt het nodig om gezond te kunnen blijven werken en het vol te houden tot de stijgende AOW-datum. En om werk en privé beter te kunnen regelen.

Voor de oudere werknemers gaat het om korter werken of eerder dan de AOW-dag te kunnen stoppen. Oplossingen zijn extra verlofdagen en ook het generatiepact waarbij 58-plussers 80% werken, 90% loon krijgen en 100% pensioenopbouw hebben. Of de RVU-regeling sinds 2019 om maximaal drie jaar voor je AOW-datum te kunnen stoppen met werken. Deze zwaarwerkregeling stopt in 2026. De FNV voert actie om hem verlengd te krijgen.

Jongeren

Minder werken is ook belangrijk voor jongeren. Jongeren, dat wil zeggen, iedereen tot 50 jaar. Dat belang heeft te maken met de nieuwe tijd. De afgelopen 50 jaar zijn we als samenleving totaal veranderd. 50 jaar terug was er vaak een voltijds werkende kostwinner, en de partner deed het huishouden en soms nog wat werk buiten de deur. Dat is niet meer zo.

Bij de jongeren, “tot 50 jaar”, werken beide partners, en vaak allebei parttime. Tweeverdieners dus. Beiden 80%, of 80% en 60%, en allerlei varianten. Ze willen meer bij hun gezin zijn. Ze steken meer tijd in de kinderen. In sport. In hobby’s. In vakanties. Jongeren willen daarom een kortere werkweek om tijd, om werk en om privé beter op elkaar af te kunnen stemmen. Verlof voor de partner in de eerste zes maanden na de bevalling of adoptie staat inmiddels in de wet. Ouderschapsverlof staat er ook in.

Schemergebied

Over de generaties heen gaan zorgverlof, mantelzorgverlof en rouwverlof. Denk nu niet dat alle verlof in wet en regelgeving geregeld is. Vaak zijn er minimumregelingen zoals bij partnerschaps- en ouderschapsverlof en doe je er goed aan in een cao aanvullende afspraken te maken.

Rouwverlof bij overlijden van een partner, een ouder of een kind is ook zo’n schemergebied. Eigenlijk is het vangnet bij dergelijke indringende situaties niet geregeld. Dat leidt tot vreemde situaties. Er zijn werkgevers die je 2 dagen verlof geven, op de dag van het overlijden en de dag van de uitvaart. Er zijn er ook waar je een week of langer thuis kan blijven. Er zijn er die je tijdelijk ziek melden. En er zijn er die deze dagen volledig met je verlofsaldo verrekenen. Tja, inlevingsvermogen heb je wel of heb je niet.

De kortere werkweek een goed idee? Zeker. Maar dat is zeker niet de enige issue. Werkgevers en werknemers hebben kwalitatieve en heldere afspraken te maken over alle tijdgerelateerde onderwerpen en verlofvormen.