Liveblog: FNV ziet een aanval op de overheid, de solidariteit en de vakbond

Vakbond FNV heeft met open mond het hoofdlijnenakkoord gelezen. ‘We hadden wel verwacht dat de publieke sector en werknemers te grazen genomen zou worden, maar dit gaat alle perken te buiten,’ aldus vakbondsvoorzitter Tuur Elzinga.

‘Net als in de campagne wordt er veel gezegd rondom bestaanszekerheid, maar er wordt weinig mee gedaan. Bestaanszekerheid is vooral belastingverlaging, gefinancierd met bezuinigingen die de bestaanszekerheid juist ondermijnen. De sociale zekerheid, de WW, onderwijs en een miljard op de zorg bezuinigen. Er wordt helemaal niks ondernomen voor mensen met zwaar werk. Zij moeten doorwerken tot ze erbij neervallen. Ondertussen worden belastingen op de rijksten en hun vermogen weer teruggedraaid. Voor wie zitten ze daar?’

‘De noodzakelijke minimumloonsverhoging blijft uit, net als het noodzakelijk herstel van publieke diensten. Daarop wordt juist snoeihard bezuinigd. Het is de overheid die telkens vastloopt, onder anderen door de vele bezuinigingen. Door nu nog eens keihard te snoeien, gaat een overheid niet beter functioneren. Een op de vijf ambtenaren moet eruit. Een absurde operatie die tot nog veel meer problemen in de uitvoering zal leiden.’

‘De aangekondigde nullijn voor ambtenaren en bezuinigingen op de WW en andere sociale zekerheid zijn een rechtstreekse aanval op de vakbeweging. Er is daarvoor geen enkele noodzaak, de overheidsfinanciën zijn kerngezond. We zullen ons opmaken voor een keiharde strijd tegen deze onzalige plannen!’

Reactie Piet Rietman: 'Zware beroepen in de kou'

‘Dit kabinet zegt te willen opkomen voor hardwerkende Nederlanders maar laat mensen met zware beroepen in de kou staan door helemaal niets af te spreken over zware beroepen of pensioenen. Terwijl de huidige regeling al eind 2025 afloopt. Of het nou wordt geregeld via die Regeling Vervroegd Uittreden (RVU) of door de AOW-leeftijd naar 65 te brengen, dit kabinet moet leveren’, zegt Piet Rietman verantwoordelijk voor het pensioendossier bij de FNV. Nu het Hoofdlijnenakkoord in tegenstelling tot de verkiezingsprogramma’s niks zegt, roept de FNV ook de Tweede Kamer op haar verantwoordelijkheid te nemen.

De vrees dat vakbonden uit zouden zijn op ‘een nieuwe VUT’ is volkomen onterecht. We willen een blijvende regeling speciaal voor mensen met zware beroepen. Een regeling die voor iedereen met een zwaar beroep betaalbaar is. Veel mensen zijn fysiek of mentaal ‘op’ maar moeten toch door. Ze halen hun pensioen niet en worden arbeidsongeschikt. Goedkoop voor de werkgevers, duur voor de belastingbetaler en desastreus voor die mensen na jaren trouwe dienst.

VNO-NCW en het demissionaire kabinet hebben zich doof gehouden voor de steeds sterkere roep om een structurele oplossing voor zware beroepen. Daarom voeren we steeds harder actie en dat blijven we doen: ook het nieuwe kabinet zullen we strijdvaardig tegemoet treden.

Reactie FNV Overheid

FNV Overheid is overvallen door plannen van de nieuwe coalitie om ingrijpend te snijden in het ambtenarenapparaat van de Rijksoverheid. Volgens het hoofdlijnenakkoord moet er maar liefst 22 procent bezuinigd worden op personeelsbudgetten. Dat zou betekenen dat één op de vijf ambtenaren uit dienst moet. Yntse Koenen, bestuurder FNV Overheid: ‘Onnodig, onacceptabel en ondoordacht. Er is een schreeuwend tekort aan personeel bij de overheid. Alleen bij de Dienst Justitiële Inrichtingen staan al 1.000 vacatures open. Er moeten dus juist mensen bij! Maar wie gaat solliciteren bij het Rijk als ze horen dat er massaal bezuinigd wordt? De formerende partijen zeggen dat ze de uitvoerende diensten willen ontzien. Maar er bestaat geen goede uitvoering zonder goed beleid. Beide zijn keihard nodig in Nederland. Met deze voorgenomen bezuiniging komen publieke taken in gevaar.’

De FNV is ook niet te spreken over de beslissing om voor 2026 een nullijn in te stellen voor rijksambtenaren. Dat moet een nieuwe kabinet jaarlijks €600 miljoen opleveren. Koenen: ‘Een ordinair dictaat, een trap na voor alle ambtenaren die zich met hart en ziel inzetten voor onze maatschappij, en ook nog eens een lelijke aanval op de vakbonden. Bij cao-onderhandelingen hoort in Nederland het uitgangspunt te zijn dat je open en reëel met elkaar om tafel gaat. Niet dat één van de partijen de uitkomst van tevoren per decreet vastlegt. We gaan dit zeker niet klakkeloos accepteren! Op deze manier organiseert de nieuwe coalitie haar eigen tegenstand.’

Reactie FNV Media & Cultuur

FNV Media & Cultuur maakt zich ernstig zorgen over de toekomst van de media- en cultuursector door de voorgestelde maatregelen in het Hoofdlijnenakkoord. De vakbond vreest banenverlies en een grotere financiële onzekerheid voor werknemers in deze sector. Andrée Ruiters, bestuurder FNV Media & Cultuur: ‘Dit is slecht nieuws voor de Nederlandse omroepsector én voor de democratie.’

Het recente Hoofdlijnenakkoord brengt voor de media- en cultuursector twee ingrijpende maatregelen met zich mee. Allereerst wordt de structurele financiering van de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) met 100 miljoen euro verlaagd. Ten tweede wordt het verlaagde btw-tarief voor culturele goederen en diensten grotendeels afgeschaft, waardoor het tarief stijgt van 9% naar 21% vanaf 2026. Andrée Ruiters: ‘Deze maatregelen vormen een bedreiging voor het voortbestaan van de gehele sector. Het zorgt voor onzekerheid bij duizenden mensen bij de publieke omroepen, maar ook voor iedereen die indirect bij de NPO betrokken is. Als vakbond staan we voor een sterke vitale sector en daarom zijn we zeer kritisch over dit hoofdlijnenakkoord.’

FNV Media & Cultuur dringt al geruime tijd aan op stabiele financiering en duidelijke voorwaarden voor de publieke omroepen. Ze pleiten voor transparante overheidsfinanciering en vinden dat de overheid voorwaarden moet verbinden aan de werkgelegenheid. Zodat werknemers kunnen rekenen op meer duurzame contracten en goede arbeidsvoorwaarden in de hele keten. De voorgestelde bezuiniging op de NPO zal naar verwachting de problemen verergeren, met mogelijk banenverlies en grotere onzekerheid voor duizenden werknemers tot gevolg.

Ook de afschaffing van het verlaagde btw-tarief voor culturele goederen en diensten is een slechte zaak. De inkomens van mensen werkzaam in de culturele sector staan al geruime tijd onder druk. De maatregel zal het 'Fair Pay'-beleid ernstig ondermijnen en de financiële situatie van culturele instellingen verslechteren. Dit kan de sector in zijn geheel bedreigen en heeft ernstige gevolgen voor de werknemers, vooral nu de sector nog aan het herstellen is van de coronacrisis.

Reactie FNV Jeugdzorg

FNV Jeugdzorg is opgelucht dat de geplande extra bezuiniging van 500 miljoen euro op de jeugdzorg van tafel is, maar het onderhandelaarsakkoord biedt te weinig concrete oplossingen voor de problemen waarmee de jeugdzorg te kampen heeft. De vage beloftes en abstracte plannen bieden onvoldoende hoop op een daadwerkelijke oplossing voor de crisis waarin deze belangrijke sector zich bevindt. Bovendien blijft de onzalige hervormingsagenda, inclusief een besparing van 1,1 miljard euro, gewoon overeind. Maaike van der Aar, bestuurder FNV Jeugdzorg: 'Het is tijd dat de medewerkers in de jeugdzorg en de jongeren beter gehoord worden en de aandacht en ondersteuning krijgen die ze al jarenlang verdienen.'

Van der Aar: ‘Het schrappen van de bezuinigingen van een half miljard euro is een belangrijke stap voorwaarts. We hebben ons daar al jaren met hand en tand tegen verzet, wetende dat de voorgestelde bezuinigingen rampzalige gevolgen zouden hebben gehad voor onze sector. Maar het schrappen van deze bezuinigingen betekent niet dat de crisis in de jeugdzorg is opgelost. Het voortzetten van de hervormingsagenda Jeugdzorg, inclusief de daaraan gekoppelde besparing van 1,1 miljard euro, is eerder een licht drama dan een daad van vooruitgang. Dat blijft een bezuiniging op basis van een inhoudsloos plan. Het ontbreekt aan snelle en concrete oplossingen, en het gebrek aan centrale regie dreigt te leiden tot een herhaling van fouten uit het verleden. Het is een grote vergissing om blindelings achter deze agenda aan te blijven lopen.’

Reactie FNV Ziekenhuizen, Gehandicaptenzorg, Kinderopvang, VVT  

Het is mooi dat de nieuwe coalitie de portemonnee wil trekken als het gaat om investeren in de zorg. Maar wat ontbreekt in het hoofdlijnenakkoord zijn de echte concrete maatregelen om de werkdruk en de grote personeelstekorten in de sector daadwerkelijk aan te pakken.

Elise Merlijn, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: ‘Ik lees vooral ambities, maar als er niet flink meer geld bijkomt is het vooral intentionele gebakken lucht. De zorg moet aantrekkelijk zijn om in te (blijven) werken en bovendien toegankelijk blijven voor iedereen die zorg nodig heeft. Er moet meer geïnvesteerd worden in werknemers in de sector. Als dat niet gebeurt gaat de werkdruk nog verder omhoog en wordt de sector onaantrekkelijk om in te (gaan) werken. 

In de ouderen- en thuiszorg loopt het verwachte personeelstekort op van zo’n 20.000 in 2024 tot zo’n 80.000 in 2033. Bert de Haas, bestuurder FNV Zorg & Welzijn: ‘De 600 miljoen euro extra voor ouderenzorg lijkt een omslag ten opzichte van het bezuinigingsbeleid van het huidige kabinet, maar het komt te laat en is nog veel te weinig om de tekorten in de sector op te lossen. En we zien ook dat geplande bezuinigingen niet worden teruggedraaid.’

Armine Kowsari, cao-onderhandelaar voor de gehandicaptenzorg: ‘We zien dat door alle bezuinigingen en het wantrouwen in de gehandicaptenzorg de glans eraf gaat. We moeten echt vertrouwen geven aan de professionals en zorgen voor een veilige en gezonde werkplek en een goede werk-privé balans in plaats van te bezuinigen.’ De vakbond maakt zich ook zorgen over het gebrek aan aandacht voor de echte problemen in de kinderopvang. Bijna gratis kinderopvang voor ouders betekent namelijk niet dat kinderopvang niets kost. Om de kwaliteit van de kinderopvang te waarborgen moet er geïnvesteerd worden in salarissen en opleidingen.

Er staan voor het einde van het jaar divers cao-onderhandelingen op de agenda, onder andere voor de ouderenzorg, de ziekenhuizen, de GGZ en de gehandicaptenzorg. Het gaat daarbij om de arbeidsvoorwaarden van meer dan een miljoen mensen. FNV Zorg & Welzijn verwacht dat het nieuwe kabinet daad bij het woord voegt en lef toont. Door extra geld beschikbaar te stellen voor het verbeteren van de arbeidsvoorwaarden, waarmee ook de loonachterstand ten opzichte van de marktsector eindelijk kan worden ingelopen.’  

Reactie FNV Young&United

NPO Radio1: De inkt van het hoofdlijnenakkoord is nog nat. Veel groepen worden specifiek genoemd, maar het woord 'jongeren' is tijdens de persconferentie geen enkele keer gevallen. Wat betekent het coalitieakkoord voor de jeugd en hoe kijken zij er zelf naar? Natasja Gibbs praat er op NPO Radio1 over met Yasmin Ait Abderrahman, voorzitter van FNV Young & United en David Breebaart van online nieuwsplatform De Marker. Het fragment terugluisteren kan hier.

Reactie AOb: bezuiniging in coalitieakkoord moet van tafel

De PVV, VVD, NSC en BBB hebben afgelopen nacht overeenstemming bereikt over een nieuw coalitieakkoord. AOb-voorzitter Tamar van Gelder ziet daarin positieve aanknopingspunten, maar maakt zich tegelijkertijd grote zorgen omdat de coalitiepartijen op onderwijs willen bezuinigen.

De AOb vreest overbodige bemoeienis van het nieuwe kabinet met het onderwijs. Beeld Typetank

“Die bezuinigingen moeten van tafel”, zegt Van Gelder. Ze wijst erop dat de tekst van het regeerakkoord op sommige onderwijspunten nog onduidelijk is. “Wij verwachten daarom dat de AOb als vakbond vanaf nu intensief betrokken zal worden bij de verdere uitwerking van het regeerakkoord.” Een extra reden tot zorg over de plannen van de coalitie is voor de AOb dat het lerarentekort in hun akkoord niet wordt genoemd.

In het zogenoemde Hoofdlijnenakkoord 2024 dat afgelopen nacht is gepubliceerd onder de titel ‘Hoop lef en trots’ lanceren de coalitiepartijen een zogeheten Herstelplan Kwaliteit Onderwijs: ‘Het basisniveau van veel leerlingen [is] niet op orde, vooral door gebrek aan lees- en rekenvaardigheid’. Een structureel plan voor de verbetering van het onderwijs is in lijn met het Deltaplan dat de AOb heeft opgesteld samen met sociale partners in het funderend onderwijs.

Ook de belofte voor een meer structurele financiering van het onderwijs, ziet Van Gelder als een positief punt. De coalitiepartijen willen in het onderwijs ‘stoppen met de wildgroei aan subsidies’ en ‘deze omzetten in solide structurele financiering, met een norm voor de hoeveelheid onderwijsgeld voor het primaire proces, het maximeren van overhead en met zeggenschap van schoolleiders en betrokkenheid van leraren bij de besteding van middelen’.

Deze bezuinigingen zijn onacceptabel

Helaas lijken de in het regeerakkoord aangekondigde bezuinigingen op het onderwijs direct in tegenspraak met dit idee. Van Gelder wijst op de aangekondigde bezuinigingen in de sectorplannen hoger onderwijs en wetenschap (215 miljoen euro), op het Fonds Onderzoek en Wetenschap (1,1 miljard euro) de beëindiging van de functiemix in de Randstad (75 miljoen euro) en het afschaffen of beperken van de subsidieregelingen brede brugklassen en school en omgeving (210 miljoen euro). “Deze bezuinigingen zijn onacceptabel”, aldus Van Gelder.

Het belang van autonomie heeft de coalitie wel genoemd in de paragraaf over zorgpersoneel, maar jammer genoeg niet bij het onderwijs. Een gemiste kans, vindt Van Gelder, want die autonomie is cruciaal om het beroep van leraar aantrekkelijker te maken. 

Van Gelder vreest voor overbodige bemoeienis van de politiek en heeft daarom haar twijfels over de tekst van de coalitiepartijen over de beoogde neutraliteit van seksuele voorlichting. “De keuzes hierover zijn aan de leraar”, aldus Van Gelder.

Uiterst bezorgd is Tamar van Gelder ten slotte over de aankondiging van een onderzoek naar ‘de representativiteit’ van belangenorganisaties. Ze trekt een parallel tussen deze cryptische formulering en de vijandige houding die de Hongaarse minister-president Viktor Orbán aan de dag legt ten opzichte van belangenorganisaties zoals de vakbonden. Van Gelder: “Laten we vooral hopen dat dit soort kwalijke zaken Nederland bespaard blijven met de komst van een nieuwe regering.”