Veel mensen kunnen niet meer uren werken, of ervaren belemmeringen daarbij

77% van de werknemers geeft aan dat zij niet meer uren kunnen of willen werken. Dit blijkt uit onderzoek van de FNV onder 16.500 leden uit zorg & welzijn, vervoer, onderwijs en andere sectoren.

Meer uren werken leidt tot nog meer dagen per week beschikbaar moeten zijn, terwijl dat bijvoorbeeld nauwelijks te combineren is met zorg voor de kinderen. De huidige werkdruk speelt een grote rol. Ook fysiek is het voor veel mensen niet mogelijk om meer uren te werken. Werkgevers en het kabinet stellen meer uren werken voor als oplossing om de personeelstekorten aan te pakken.

FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha: ‘In Nederland werken veel mensen, en werken we langer door dan in veel andere Europese landen. We zijn de afgelopen decennia gemiddeld steeds meer gaan werken. De rek lijkt er uit en je kunt niet nog meer vragen van mensen die nu al overlopen van het werk en veel onbetaald maatschappelijk belangrijk werk verrichten. Natuurlijk moet werk- en taakverdeling tussen mannen en vrouwen gelijker, maar dat is veel meer een herverdelingsvraagstuk.'

Werkgevers willen flexibel roosteren

Eén op de vijf van de respondenten geeft aan, wél meer uren te kunnen en willen werken en daarvoor daadwerkelijk een aanvraag  te hebben ingediend bij de werkgever in de afgelopen vijf jaar. Iets minder dan de helft van de aanvragen (44%) is niet of minimaal gehonoreerd, omdat werkgevers de werknemers in kleine contracten willen houden, zodat ze flexibeler kunnen roosteren. Boufangacha: ‘Met deeltijdloon kunnen mensen vaak niet rondkomen. 20% van de ondervraagden wil wel meer uren maken, maar graag naar een 8-urige werkdag in plaats van diensten van 4 of 6 uur. Of ze willen het overwerk dat ze nu doen, omgezet zien in contracturen. Zeggenschap over werktijden is cruciaal. Aanbod van werk is er genoeg, maar de gaten in de roosters worden nu met uitzendkrachten gevuld.’

De FNV onderzoekt momenteel of er een rechtszaak kan worden aangespannen tegen Arriva, die wél uitzendkrachten inhuurt voor volle werkweken, maar de eigen chauffeurs niet meer uren geeft.

Investeer in personeel

Werk moet aantrekkelijker worden. 19% van de respondenten gaf aan eventueel meer uren te willen werken als het uurloon structureel omhoog gaat.

Boufangacha: 'Werkgevers maken zich nu druk over het gebrek aan personeel, maar hebben dat voor een groot deel zelf veroorzaakt door te weinig te investeren in goed werk. In veel bedrijven is het werk laagbetaald gehouden. Er is bewust gekozen voor allerlei flexconstructies om de mensen maar niet duurzaam te hoeven binden. Waardoor investeren op het gebied van opleiding, perspectief en werkplezier te weinig gebeurde. Besparen op arbeidskosten stond centraal, ook in de publieke sector. De politiek gaf hier alle ruimte voor. Met als gevolg een arbeidsmarkt met te veel banen die niet aantrekkelijk zijn en of niet lang vol te houden zijn.’

De FNV vindt, dat nu eerst flink geïnvesteerd moet worden in het verbeteren van de kwaliteit van werk. Een aantal bedrijven dat enkel kan draaien op goedkoop, flexibel werk zal dan geen plek meer hebben in Nederland. Of zal moeten investeren in innovatie en technologische alternatieven. Het zal dan makkelijker worden om mensen te binden in maatschappelijk belangrijke sectoren als zorg, onderwijs en techniek.

Voltijdsbonus

Boufangacha: ‘De resultaten van het onderzoek laten zien dat de grenzen van nog meer werken bereikt worden; veel mensen kunnen op de huidige arbeidsmarkt niet meer uren werken. Het vraagt dan ook om meer dan kortzichtige en ondoordachte oplossingen als voltijdsbonussen of het importeren van goedkope arbeid. Er is een breder debat nodig over wat voor werk we in Nederland wenselijk vinden. En vooral hoe we zorgen voor goede, gezonde banen waar mensen met plezier werken en niet overspannen van raken.’ 

Extra collega’s

Een groot deel van de ondervraagden werkt al structureel over (46%). Vooral in het onderwijs wordt dit meestal niet beloond. 70% van de onderwijswerknemers geeft aan dat het als normaal wordt ervaren om onbetaald extra te werken buiten de contracturen om. De werkdruk is hoog, zegt bijna 9 op de 10 ondervraagden, want er zijn niet genoeg collega’s om het werk te doen. Een vijfde geeft aan, persé niet meer uren te kunnen maken omdat dat fysiek niet mogelijk is. Werkgevers zijn vaak niet actief en creatief genoeg bij het werven van extra collega’s, geven ondervraagden aan.

Boufangacha: ‘Die collega’s kunnen er wel komen als werkgevers zich ook meer gaan richten op 55 plussers, mensen met een arbeidsbeperking en andere uitkeringsgerechtigden. Dat vraagt om meer maatwerk zoals aangepaste opleidings-, inwerk- en begeleidingsprogramma’s. Alleen moeten de werkgevers daar wel zin in hebben, want dan is er meer mogelijk dan nu.’

*Er namen ruim 11.000 leden deel uit zorg en welzijn, uit personenvervoer namen bijna 3000 leden deel, uit onderwijs ruim 700. De overige respondenten kwamen uit andere sectoren.