Werkgelegenheid belangrijk uitgangspunt bij de energietransitie

Nu de klimaatplannen steeds vastere vormen gaan aannemen, is de discussie over de relatie tussen de energietransitie en werkgelegenheid pas echt losgebarsten. Een van de punten waarover veel discussie is ontstaan, is een CO2-heffing voor bedrijven. Hoe staat de FNV daarin?

De FNV steunt het akkoord van Parijs om de CO2-uitstoot met 49% te verminderen in 2030. Een groot deel van de CO2 die in Nederland wordt uitgestoten is afkomstig van de industrie. De Klimaatvisie die vorig jaar door het FNV Ledenparlement is aangenomen, stelt dat de CO2-uitstoot van de industrie betaald moet worden door die bedrijven zelf.  

Zelf bijdragen aan subsidie

De overheid wil het bedrijfsleven nu met een half miljard subsidiëren om de vergroening tot stand te brengen. Geld dat de overheid dan niet meer kan uitgeven aan bijvoorbeeld zorg, onderwijs, stelt ook het Planbureau voor de Leefomgeving. Of aan AOW. De FNV vindt dat het bedrijfsleven zelf dient bij te dragen aan dat half miljard, en dat kan al met een geringe beprijzing van de CO2. Die kosten worden nu voor het grootste deel opgebracht door het MKB en de burgers te belasten. FNV is dus voor een geringe beprijzing van de CO2-uitstoot door bedrijven; bedrijven die stappen zetten om te vergroenen krijgen daar geld voor terug (‘terugsluis’). Kort gezegd: lusten en lasten moeten eerlijk worden verdeeld. Daarbij gaat de FNV-visie uit van het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Dat geldt niet alleen voor de industrie, maar ook voor andere bedrijven, en ook voor burgers.

Stimuleren vermindering CO2-uitstoot

De 10 grootste CO2-uitstoters in Nederland stoten meer uit  dan alle Nederlandse huishoudens tezamen. Nu betalen deze bedrijven –in Europees verband- maar een hele beperkte bijdrage. Een CO2-belasting zou niet alleen overheidsgeld vrijspelen om maatschappelijke gevolgen op andere gebieden op te vangen, maar stimuleert tegelijkertijd bedrijven om hun CO2-uitstoot te verminderen, het uiteindelijke doel van de heffing.

Brede belangenafweging

De ondernemingsraden van Esso / ExxonMobil Nederland, Tata Steel Nederland, Zeeland Refinery, Dow Benelux, OCI Nitrogen, BP Raffinaderij Rotterdam BV, Shell Raffinaderij, Shell Moerdijk, Yara Sluiskil, Sabic Limburg, Trinseo Netherlands BV, Indorama Ventures Europe hebben gezamenlijk een brief opgesteld aan de regering waarin zij zich uitspreken tegen een eenzijdige CO2-heffing. Zij uiten hun zorgen over werkgelegenheidsverlies en het weglekken van werkgelegenheid naar het buitenland. Ook de FNV heeft een brief ontvangen van hen en wel op de vooravond van de hoorzitting over dit onderwerp in de Tweede Kamer. De FNV heeft een heel constructief gesprek gehad met een afvaardiging van de 17 OR’en; zij gaven daarbij aan dat zij ook oog hebben voor bredere belangenafweging die de FNV maakt –breder dan alleen de industrie- en begrijpen dat de FNV staat voor een eerlijke kostenverdeling. Zij hebben dit inmiddels aan een brede achterban gecommuniceerd.

Vergroenen kost ook tijd

Kitty Jong: ‘We zijn blij met de discussie over de relatie tussen de energietransitie en de werkgelegenheid. Het is aan ons om een balans te vinden tussen groepen werknemers uit verschillende sectoren, maar ook onze achterban bij uitkeringsgerechtigden en senioren. Daarbij hebben we vanzelfsprekend nadrukkelijk oog voor onze leden in de industrie. Zij werken in bedrijven die een belangrijke maatschappelijke bijdrage leveren en zijn vaak al bezig met te onderzoeken hoe zij kunnen vergroenen. Daarbij biedt nieuwe technologie kansen, maar niet altijd meteen morgen. Tenslotte kun je met de energie van zonnepanelen nog geen staal maken. Maatwerk is dus soms vereist.’

Werkgelegenheid betrekken bij politieke afweging

De FNV is voor een CO2-beprijzing, als tenminste banen van onze leden in de fossiele industrie óók betrokken worden bij de politieke afweging hoe die heffing vorm gegeven moet gaan worden. We staan als Nederland overigens niet alleen. Diverse landen om ons heen, zoals Frankrijk, Finland, Zweden, Ierland en Zwitserland kennen ook een vorm van CO2-heffing. De FNV bepleit ook internationaal dat alle landen meedoen met een CO2-heffing. Wij hebben dat ook bepleit tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer.

Slimme heffing houdt bedrijven in Nederland

Als een CO2-heffing op deze manier gestalte krijgt, dan gaan we ervan uit dat specifieke bedrijfstakken ervoor kiezen Nederland niet te verlaten. FNV onderbouwt haar standpunt onder meer met het onlangs op verzoek van het kabinet geschreven PWC-rapport en het eerdere rapport van CE Delft over dit onderwerp. Daarin staat dat er varianten van CO2-heffing zijn waarbij weglek van banen naar het buitenland niet hoeft op te treden. Bedrijven kunnen bovendien ook geld verdienen aan technieken die de CO2-uitstoot beperken, dat genereert ook extra werk.

Van werk naar werk, bij- en omscholing, goede compensatie

De FNV houdt zich in het proces rond het klimaat bezig met de effecten van de energietransitie voor de huidige arbeidsmarkt, maar ook voor de toekomstige arbeidsmarkt.  Daar eisen we onze rechtmatige positie op bij de nieuwe banen die de energietransitie oplevert: dat moeten goede, groene banen zijn met goede arbeidsvoorwaarden. Mensen die hun baan kwijt raken (zoals volgend jaar al mensen van de Hemwegcentrale en overslagbedrijf OBA) moeten bovendien van werk naar werk worden begeleid of als het nodig is omgeschoold worden. Daarnaast moeten ze  gecompenseerd worden voor het verlies van hun baan, inkomen en pensioen. Het ‘kolenfonds’, ook wel transitiefonds geheten, moet snel worden gevuld en de FNV oefent flinke druk uit op de overheid om daarin verantwoordelijkheid te nemen. Dit gebeurt momenteel in zeer nauwe samenwerking met FNV Havens en Publiek Belang.

Lakmoesproef voor kabinet

Kitty Jong: ‘Wat er komende maanden bij de Hemweg en OBA gebeurt, is echt de lakmoesproef voor het kabinet wat betreft het klimaatakkoord in relatie tot de arbeidsmarkt. En voor al onze miljoen leden, voor iedereen, geldt dat we te maken gaan krijgen met de energietransitie, of dat nu in ons werk is of als burger. Aan ons als FNV de schone taak om de belangen van al onze leden op een goede manier af te blijven wegen en te behartigen.’