Francine

Francine (36) is echtgenote en moeder van 2 jongens. Ze werkt als metselaar, staalbuiger en schilder in de bouw in Rwanda. Ze is vakbondsleider bij de bouwvakbond Stecoma

Francine aan het werk. Foto: Jan Banning

Genocide Rwanda

Het leven van Francine Uwimana is verweven met de Rwandese Genocide, waarbij in 1994 meer dan een half miljoen mensen, voornamelijk Tutsi's en gematigde Hutu's, werden vermoord tijdens de burgeroorlog in Rwanda. Francine verloor haar vader aan de genocide.  Bij het nieuws van de dood van hun vader renden zij en haar familieleden, inclusief de kinderen, allemaal voor hun leven en ieder ging een andere kant op. Kinderen werden gescheiden van volwassenen en Francine kon haar moeder of andere familieleden niet vinden tijdens de ontsnapping.  Als klein meisje verstopte ze zich wekenlang op straat in Kigali, midden in de burgeroorlog. Ze werd door vreemden in huis genomen en als 7-jarige vond ze wat ze nu haar tweede familie noemt.  De nieuwe familie, die vrienden voor het leven zijn geworden, beschermde haar tijdens de oorlog en hielp haar door het herenigingsproces, totdat ze twee jaar later de overlevende familieleden vond en zich met hen herenigde. Francine's moeder en jongere zusje overleefden de genocide.

Genocide-ervaring is de basis van doorzettingsvermogen

Volgens Francine is de genocide-ervaring de basis van haar doorzettingsvermogen in haar werk en de wens om andere mensen te dienen als vakbondsleider. Ze wilde van jongs af aan al bouwvakker worden en vertelt dat ze op de middelbare school zelfs een beroepsopleiding in de bouw volgde. In 2013 ging ze naar de universiteit voor een bachelor in bouwtechniek, maar ze stopte in het tweede jaar vanwege de zwangerschap van haar eerste kind.

Als vakbondsleider vrouwen in de bouw inspireren

Francine werkt nu acht jaar in de bouwsector als metselaar, staalbuiger en schilder.  Ze werd lid van STECOMA tijdens een buurbijeenkomst van de vakbond in 2015, nog voordat ze haar eerste baan in de bouw kreeg. Ze is sindsdien door haar collega's verkozen tot secretaris en vice-secretaris voor het district Nyarugenge, dat ongeveer tweehonderd leden van STECOMA telt. De leiderschapstraining die ze volgde heeft haar zelfvertrouwen gegeven, iets wat ze voorheen niet had. Ze maakt ook deel uit van de organising- en arboteams van de vakbond. Francine is graag vakbondsleider omdat ze veel leert en deel uitmaakt van een invloedrijk besluitvormingsteam.  Ze inspireert graag vrouwen in de bouw om zelfverzekerder te zijn op de werkplek, omdat veel van hen verlegen zijn.

Moeilijke situaties voor vrouwen in de bouw

Vrouwen die werken in de bouw moeten met moeilijke situaties omgaan. Ze worden gediscrimineerd op het werk, krijgen te maken met seksuele intimidatie en soms geweld. Francine: “Ik heb situaties meegemaakt waarin vrouwen hun baan opzegden vanwege intimidatie. En soms bekritiseren echtgenoten hun vrouwen omdat ze in de bouw werken, waardoor de vrouwen uiteindelijk stoppen. Op sommige bouwplaatsen moet je 's nachts werken en vrouwen vinden het moeilijk om nachtdiensten te draaien.” Ze onderhandelt namens STECOMA met werkgevers over kleedkamers en toiletten voor vrouwen zodat ze deze niet hoeven te delen met mannen.

Blij met werk in de bouw

Francine is blij met haar werk in de bouw. Ze geeft de voorkeur aan werk op langere termijn, waardoor ze meestal gemiddeld twee lange termijnklussen per jaar heeft. ‘Ik heb geluk omdat ik verbonden ben aan een bouwbedrijf, dat mij meestal belt voor werk. Voor de rest komen de vacatures van de STECOMA-website of -aankondigingen”. Het werk in de bouw heeft volgens Francine een zeer positieve economische impact gehad op haar en haar gezin en hun levenssituatie verbeterd.

Francine thuis met haar zoon en moeder. Foto: Jan Banning

Een geest van vechten, veerkracht en geduld

Francine haalt haar energie uit haar ervaring tijdens de genocide. Die heeft haar leven gevormd en haar een geest van vechten om te overleven, veerkracht en geduld gegeven. Ze vertelt dat haar moeder, na de dood van haar vader en de hereniging met de familie, veel weeskinderen in huis nam die dakloos waren geworden door de genocide. Ze herinnert zich dat ze opgroeide met 18 kinderen in huis, die allemaal door haar moeder werden verzorgd.  Als oudste dochter nam Francine al op jonge leeftijd veel verantwoordelijkheden op zich om haar moeder te helpen, een reden waarom ze graag kansen aangrijpt om de werkers en haar gemeenschapsleden van dienst te zijn. Ze is lid van het gemeenschapscomité dat kwetsbare gezinnen ondersteunt bij het vinden van werk, lid van het bestuur van haar gemeenschapsorganisatie voor sparen en krediet en ook vicevoorzitter van het comité voor overlevenden van de genocide in de Nayarugenge Sector.  Francine: “Het helpen van mensen met problemen houdt mij sterk.”

Trots om een vrouwelijke bouwvakker te zijn

Francine zegt dat ze er erg trots op is dat ze een vrouwelijke bouwvakker is en voegt eraan toe dat ze blij was toen collega's haar de bijnaam "Engineer" gaven.  Francine heeft veel plannen voor de toekomst, maar haar grootste droom is om op een dag terug te gaan naar de universiteit om haar ingenieursdiploma te halen en dan zelfstandig ondernemer te worden. Maar eerst wil ze haar kinderen opvoeden.

Tekst met dank aan Hope Kabuchu