‘De hele industrie is naar een hoger niveau getild’
Joop van Oord, gepensioneerd kaderlid FNV
Joop van Oord gaf veiligheidstrainingen aan scheepsslopers in India, Bangladesh en Pakistan
Verwachtingen vooraf
Vooral benieuwd naar de omstandigheden
‘Ik wist niet wat ik kon verwachten. Ik ging vooral mee omdat ik benieuwd was naar de omstandigheden bij het slopen van schepen in India. Ik wilde met eigen ogen zien hoe het daar ging en of mijn kennis en ervaring van pas konden komen. Het was een kans om iets bij te dragen, maar ik had niet verwacht dat het zo’n groot project zou worden. Toen ik voor het eerst een werf bezocht, vond ik het indrukwekkend hoe chaotisch ze de schepen afbraken en hoe gevaarlijk de werkomstandigheden waren. Maar ik zag ook meteen mogelijkheden om dingen te verbeteren. Die eerste avond zaten we met een paar collega’s aan de bar en bedachten we dat veiligheid het neutrale thema zou zijn om verandering teweeg te brengen zonder direct politiek gedoe.’
Grootste obstakel
Mensen aan het praten te krijgen
‘Het grootste obstakel was om de mensen aan het praten te krijgen. Ze waren niet gewend om kritiek te uiten, vooral niet in hun werksituatie. Het kostte tijd en geduld om hun vertrouwen te winnen en ze zo ver te krijgen dat ze hun verhalen en problemen deelden. Je moest echt een manier vinden om ze los te maken, en dat was lastig.’
Doorbraakmomenten
Druk vanuit Europa en onze focus op veiligheid
‘Er waren eigenlijk twee belangrijke doorbraakmomenten. De eerste was de druk vanuit Europa om de scheepswerven te verbeteren. Dat dwong bedrijven om echt stappen te zetten. Het andere doorbraakmoment was toen we ons focusten op veiligheid als thema. Daar kon iedereen achter staan, zonder politieke problemen. Het gaf ons een neutrale basis om vanuit te werken en zorgde ervoor dat de trainingen breed werden geaccepteerd.’
Eigen bijdrage
Ontwikkelen van trainingen en methoden
‘Ik heb vooral trainingen en methoden ontwikkeld om de mensen daar beter en veiliger te laten werken. Ik richtte me op veiligheid, teamvorming en het verbeteren van de werkpraktijken. De traditionele onderwijsmethodes in India sloten niet aan bij wat wij gewend zijn; daar zit iedereen stil en luistert naar de les. Daarom ontwikkelde ik een programma dat gebaseerd was op interactie, praktijkvoorbeelden en observatie. Om te zien of mijn aanpak zou werken, testte ik het eerst bij nieuwe Nederlanders hier in Nederland. Het bleek een schot in de roos. Om de mensen losser te krijgen, bedacht ik een simpele introductie-oefening waarbij iedereen zichzelf voorstelde als een dier dat bij zijn of haar karakter paste. Dit brak het ijs, bracht veel plezier en discussie op gang en zorgde ervoor dat ze begonnen te praten.’
Effect conventie
De hele industrie naar een hoger niveau getild
‘Wat ooit begon als simpel werk voor mensen zonder veel opties, is nu een echt vak geworden. De conventie en de trainingen hebben geholpen om shipbreaking te professionaliseren. Waar vroeger schepen werden gesloopt zonder enige bescherming, zie je nu dat werklui in veiligheidsuitrusting werken en dat de hele sloopomgeving veel veiliger is. De conventie heeft er ook voor gezorgd dat er steeds meer groene werven komen waar schepen op een veilige en schone manier worden gesloopt. Het heeft de hele industrie naar een hoger niveau getild, en dat is mooi om te zien.’
'De opluchting op zijn gezicht vergeet ik nooit meer'
Een speciaal moment was toen een deelnemer tijdens een pauze in een veiligheidstraining naar me toe kwam. Hij vertelde me dat hij onterecht de schuld had gekregen van een explosie tijdens zijn werk. Bij het snijden van gaten in een schip om afval eruit te laten, explodeerde alles plotseling door gasvorming. Samen met Ruud van den Bergh, een bestuurder van FNV Metaal en oud-scheepswerktuigkundige die met mij de training gaf, hebben we in korte tijd de analyse kunnen maken en konden we aantonen dat het niet zijn fout was. De opluchting op zijn gezicht vergeet ik nooit meer. Dit laat zien hoe belangrijk het is om mensen de juiste kennis te geven en te leren analytisch naar ongevallen te kijken Deze momenten zijn goud waard, omdat je echt het verschil maakt.