Universele sociale bescherming
De sleutel tot klimaatactie en een rechtvaardige energietransitie
Het World Social Protection Report 2024-26 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) onderstreept het belang van sociale bescherming in de mondiale klimaatactie. Voor vakbonden en maatschappelijke organisaties is dit rapport een cruciale bron. Het benadrukt de vooruitgang in sociale beschermingssystemen sinds 2015 en focust op de noodzaak van een rechtvaardige transitie naar een duurzamere wereld te midden van de klimaatcrisis.
Klimaatverandering en sociale bescherming: Een onlosmakelijke verbinding
Klimaatverandering heeft wereldwijd een steeds grotere impact, waarbij met name de kwetsbaarste gemeenschappen en werknemers de zwaarste klappen opvangen. Voor organisaties die solidariteit bevorderen, zoals vakbonden, is het duidelijk dat de gevolgen van klimaatverandering niet enkel een milieuprobleem zijn, maar ook een diep sociale dimensie hebben. Deze crisis verergert bestaande ongelijkheden en legt nieuwe uitdagingen op tafel, vooral voor diegenen die al in moeilijke omstandigheden verkeren.
Het ILO-rapport onderstreept de dringende noodzaak van een geïntegreerde benadering van sociale bescherming en klimaatactie. Sociale bescherming is niet alleen een buffer tegen de directe gevolgen van klimaatschokken, zoals werkloosheid en inkomensverlies, maar fungeert ook als een katalysator voor een rechtvaardige transitie naar duurzame economieën. Dit betekent dat we, naast maatregelen om klimaatverandering tegen te gaan, ook moeten zorgen voor een sociaal vangnet dat werknemers en gemeenschappen beschermt.
Sociale bescherming als aanjager van 'Just Transition'
De boodschap die het rapport naar voren brengt, is duidelijk: sociale bescherming is essentieel om een eerlijke energietransitie te waarborgen. Zonder adequate systemen van sociale bescherming riskeren we dat de meest kwetsbare mensen nog verder achterop raken in de transitie naar een duurzamere economie. Voor vakbonden en maatschappelijke organisaties betekent dit dat het verdedigen en uitbreiden van sociale rechten hand in hand moet gaan met klimaatactie.
Het rapport biedt een krachtig voorbeeld door te benadrukken dat sociale bescherming, als onderdeel van een breder geïntegreerd beleid, kan helpen om de impact van klimaatverandering en klimaatbeleid op een eerlijke manier te verdelen. Sociale beschermingssystemen kunnen werknemers beschermen tegen inkomensverlies, gezondheidsschade en baanverlies door klimaatschokken of de impact van beleid gericht op mitigatie en adaptatie. Dit is van essentieel belang om te voorkomen dat werknemers, met name in sectoren zoals landbouw en industrie, de dupe worden van de noodzakelijke maatregelen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Een van de belangrijkste lessen uit het rapport is dat sociale bescherming niet alleen helpt om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen, maar ook een belangrijke rol speelt in het ondersteunen van werknemers bij het aanpassen aan de nieuwe realiteit van een duurzamere economie. Dit kan onder meer door middel van bijscholing en omscholing, het stimuleren van groene banen en het bevorderen van inclusieve economische groei. Vakbonden kunnen een cruciale rol spelen door ervoor te zorgen dat werknemers toegang hebben tot deze middelen en dat niemand achterblijft in de transitie naar een groene economie.
Ongelijkheden aanpakken voor een duurzame toekomst
Een ander cruciaal element dat in het rapport wordt benadrukt, is de noodzaak om lang bestaande mondiale en nationale ongelijkheden aan te pakken die door de klimaatcrisis worden versterkt. Dit sluit nauw aan bij de kernwaarden van internationale solidariteit en sociale rechtvaardigheid waar veel vakbonden voor staan.
Klimaatverandering treft mensen niet in gelijke mate. Landen die het minst hebben bijgedragen aan de uitstoot van broeikasgassen, dragen vaak de zwaarste lasten van de klimaatveranderingen, zoals extreme weersomstandigheden en voedselonzekerheid. Het ILO-rapport benadrukt dat sociale bescherming niet alleen moet worden ingezet om de directe gevolgen van klimaatverandering op te vangen, maar ook om historische ongelijkheden recht te zetten die door de crisis worden verergerd.
Bijvoorbeeld, in de landen die het meest kwetsbaar zijn voor de gevolgen van klimaatverandering, zoals veel landen in Afrika en Azië, hebben werknemers vaak de minste toegang tot sociale bescherming. Het rapport roept op tot meer internationale samenwerking en financiële ondersteuning om ervoor te zorgen dat ook deze landen hun sociale beschermingssystemen kunnen versterken en uitbreiden. Dit is niet alleen een kwestie van sociale rechtvaardigheid, maar ook van het verzekeren van een duurzame toekomst voor iedereen.
Sociale bescherming en de rol van internationale solidariteit
In onze gezamenlijke inspanningen om klimaatverandering aan te pakken, mogen we de rol van sociale bescherming niet onderschatten. Internationale solidariteit is van vitaal belang om ervoor te zorgen dat landen en gemeenschappen die de meeste hulp nodig hebben, toegang krijgen tot de middelen en ondersteuning die zij nodig hebben om de transitie naar een duurzamere economie te realiseren. Vakbonden, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden moeten blijven pleiten voor een eerlijke verdeling van de lasten en voordelen van klimaatactie, waarbij sociale bescherming een centrale rol speelt.
Het ILO-rapport benadrukt ook dat de financiering van sociale bescherming cruciaal is voor het realiseren van een rechtvaardige transitie. In landen met beperkte economische en fiscale capaciteit, met name diegenen die het zwaarst worden getroffen door de klimaatcrisis, is internationale financiële steun noodzakelijk om de sociale beschermingssystemen uit te breiden en te versterken. Dit vormt een belangrijk onderdeel van de bredere discussie over sociale rechtvaardigheid, waarbij degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis ook een grotere verantwoordelijkheid dragen in het helpen oplossen ervan.
Conclusie: Samenwerken voor een rechtvaardige toekomst
De bevindingen van het World Social Protection Report 2024-26 onderstrepen de essentiële rol van sociale bescherming in de mondiale klimaatactie en de rechtvaardige transitie naar een duurzame economie. Voor vakbonden, maatschappelijke organisaties en andere stakeholders biedt dit rapport waardevolle inzichten in hoe we de uitdagingen van klimaatverandering kunnen aanpakken zonder de meest kwetsbaren achter te laten.
We staan op een cruciaal kruispunt. Internationale samenwerking, solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid moeten centraal staan in onze inspanningen om een rechtvaardige en duurzame toekomst te bouwen. Sociale bescherming is niet alleen een morele plicht, maar ook een strategische noodzaak om een inclusieve en rechtvaardige transitie te realiseren.
Lees hier: