Mondmaskeradvies op Schiphol
Wat betekent dit voor mij?
Je kunt op korte, maar ook op lange termijn, ziek worden van dieselmotoremissie (DME) en vliegtuiguitstoot. Het is reeds bewezen dat het inademen van DME kan leiden tot astma, hart- en vaatziekten en verschillende typen kanker. De oorzaak is de combinatie van verschillende gassen en deeltjes, welke vrijkomen bij het draaien van de motor. Met name de deeltjes die vrijkomen bij onvolledige verbranding, denk aan het starten van de motor of stationair draaien, zijn kankerverwekkend. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit dat het zeer waarschijnlijk is dat vliegtuiguitstoot vergelijkbare gezondheidsschade veroorzaakt. Het is onverantwoord om deze onderzoeken te negeren.
Er zijn veel chemische overeenkomsten in eigenschappen en samenstelling tussen diesel en kerosine. Schiphol en KLM weten dit al heel lang. Zembla bezit een document uit 2007 waaruit blijkt dat ze toen al wisten dat vliegtuiguitstoot waarschijnlijk kankerverwekkend is. Deze conclusie bleef onveranderd, in 2019 vermelde Schiphol het volgende in de arbocatalogus:
'Gezien de samenstelling van kerosine lijken de emissies van vliegtuigmotoren op die van dieselmotoren, waarbij de roetdeeltjes drager kunnen zijn van de kankerverwekkende stoffen, met vergelijkbare gezondheidsrisico’s.'
Met name de PAK deeltjes in het vliegtuigroet zijn kankerverwekkend. Daarnaast blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat beide uitlaatgassen vergelijkbare schade veroorzaken in longcellen. Buiten het vliegtuig heeft dit reeds tot veranderingen geleid. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) raadt bijvoorbeeld sinds 2014 af om kerosine te gebruiken als brandstof voor kooktoestellen.
Vliegtuiguitstoot bevat heel veel ultrafijnstof. Ultrafijnstof is kleiner, kan heel diep je lichaam binnendringen en is daardoor giftiger dan fijnstof. Er zijn aanwijzingen dat ultrafijnstof schadelijk is voor je hartritme, je bloedvaten, je luchtwegen, je zenuwstelsel en de groei van het ongeboren kind.
De wet stelt dat mondmaskers pas voorgeschreven mogen worden, als betere maatregelen niet mogelijk zijn. Het is verplicht om maatregelen te nemen volgens de bronaanpak. Kortom, werkgevers moeten zo spoedig mogelijk de volgende maatregelen gaan treffen:
- Dieselmotoren vervangen
- Het gebruik van de staartmotor verminderen
- Vliegtuigen wegslepen
Alleen een mondmaskeradvies, zonder structurele maatregelen en vermindering van het werktempo, pakt het probleem niet aan, maar maakt het werk voor werknemers wel zwaarder.
Op dit moment biedt de wet geen ruimte om mondmaskers te verplichten. Betere oplossingen moeten eerst en werkgevers hebben ook hun huiswerk niet op orde. Zo moet een werkgever eerst aantonen waarom het gebruik van een mondmasker noodzakelijk is. Hiervoor is het onder andere nodig dat de werkgever de wettelijke voorgeschreven persoonlijke blootstellingsmeting uitvoert. Vooralsnog is dit nog niet gedaan, zodat het onmogelijk is om het mondmasker verplicht te stelen.
Het afdwingen van maatregelen moet wettelijk onderbouwd worden. Dit kost op Schiphol extra veel tijd, omdat niet één bedrijf, maar meerdere bedrijven maatregelen moeten treffen op een gedeelde werkvloer. Onze verwachting is dat de Arbeidsinspectie betere oplossingen dan het mondmaskeradvies gaat afdwingen, maar we weten niet wanneer de beslissing gepubliceerd wordt.
Het is geen verplichting, dus je werkgever kan je niet dwingen om een mondmasker te dragen. Daarnaast pleit een mondmaskeradvies een werkgever niet vrij wanneer jij ziek wordt. De zorgplicht van de werkgever gaat veel verder. Voor je eigen gezondheid is het wel beter. Zonder een mondmasker is er een grotere kans dat je uiteindelijk ziek wordt. De FNV raadt daarom aan om wel een mondmasker te gebruiken wanneer dat kan.
Het huidige advies is een inschatting. De arbodeskundigen van werkgevers hebben aangegeven dat dit de belangrijkste risicomomenten zijn. Er worden ook metingen uitgevoerd, zodat dit advies later op basis van deze metingen bijgesteld kan worden.
De werkgevers op Schiphol bieden FFP2 maskers aan. In theorie zouden deze FFP2 maskers het overgrote deel van de luchtvervuiling weg moeten filteren. FFP3 maskers filteren iets beter, maar niet heel veel en ze ademen bovendien nog zwaarder. De belangrijkste manier om ervoor te zorgen dat je veilig werkt is het voorkomen van lekkende lucht. Als er lucht langs de randen van je mondmasker lekt, gaat de efficiëntie van het mondmasker snel omlaag en krijg je alsnog veel uitlaatgassen binnen. Check daarom regelmatig of het mondmasker goed aansluit op je gezicht.
Dat klopt, de mondmaskers filteren ook de grotere deeltjes van de vlieguitstoot. Dat is belangrijk, want ook de grotere deeltjes kunnen heel schadelijk zijn voor je gezondheid. Het is ook dankzij het mengsel van grotere deeltjes dat je vliegtuiguitstoot kan ruiken. Ultrafijnstof is niet te zien of te ruiken.
Iedereen heeft recht op een gezonde werkplek. Een oplossing die alleen de meerderheid helpt is geen oplossing. Vraag je werkgever om een alternatief, bijvoorbeeld een luchtkap.
Het scheren van je baard is niet noodzakelijk voor het uitoefenen van je functie en het is ook niet verplicht. Je kunt je leidinggevende daarom om een alternatief vragen, bijvoorbeeld een luchtkap. Er moet voor iedereen een oplossing zijn.
Ja, het heeft waarschijnlijk zin, net als stoppen met roken. Dankzij een mondmasker komen er minder schadelijke stoffen je lichaam binnen. Daarnaast kan je lichaam ook herstellen van eerder opgelopen schade.
Het dragen van mondmaskers kan irritatie van de huid veroorzaken, met name op de plekken waar de rand van het mondmasker de huid raakt. Daarnaast hindert een mondmasker het in- en uitademen. Met name bij lichamelijke inspanning, denk aan tillen, gaat daardoor je hartslag omhoog, neemt de benauwdheid toe en kost het meer moeite om kracht te zetten. Als je reeds benauwdheidsklachten hebt, kan dit ook bij lichtere inspanning optreden.
Ja, als je mondmaskers gebruikt tijdens lichamelijk inspannend werk, moet je werkgever het werktempo verlagen en indien nodig meer pauzetijd geven, zodat je gezond kan blijven werken.
Het is belangrijk dat je vertelt aan je leidinggevende wanneer het werken met een mondmasker te zwaar is en niet kan. Maak hier ook een melding van. Als je stil blijft, verandert er niets.
Neemt je leidinggevende je niet serieus? Ga dan samen met je andere collega’s het gesprek aan.
De FNV heeft in een gesprek met minister Harbers en minister Van Gennip gevraagd om zo snel mogelijk te regelen dat werknemers op Schiphol aanspraak kunnen maken op de Tegemoetkoming Stoffengerelateerde Beroepsziekten. Dit is een bedrag van bijna 22 duizend euro voor werknemers die waarschijnlijk ziek zijn geworden door gevaarlijke stoffen op het werk. In Denemarken is een vergelijkbare erkenning al geregeld, dus in Nederland moet dat ook kunnen. Zo erkende de Deense overheid al in 2008 dat een bagage afhandelaar kanker had gekregen door het werk op het vliegveld. De FNV verwacht dat deze tegemoetkoming sneller geregeld is dan een schadevergoeding.
De FNV heeft werkgevers op Schiphol aansprakelijk gesteld, maar er is nog geen rechtszaak aangespannen. Het voorbereiden van een gezamenlijke rechtszaak kost veel tijd. Ben je al ziek geworden door het werk op Schiphol en ben je lid van de FNV? Dan kun je jezelf melden bij FNV Bureau Beroepsziekten. Zij zullen vervolgens onderzoeken of we jou verder kunnen helpen. Als er een redelijke kans is op succes, gaan we voor je aan de slag en stellen we je (voormalige) werkgever aansprakelijk voor de door jou geleden en de nog te lijden schade.