Coronacrisis legt gevolgen marktwerking bloot

Mensen in onder andere het onderwijs, openbaar vervoer en de zorg werken zich een slag in de rondte om ons land door deze coronacrisis te slepen. Terwijl juist zij door marktwerking en bezuinigingen jarenlang grote klappen hebben gehad.

‘De doorgeslagen marktwerking gaat ten koste van kwaliteit van werk en ten koste van banen. Het is niet het door sommige zo gehoopte wondermiddel voor een betere kwaliteit tegen een betere prijs. Sterker nog, het lijkt meer op kwakzalverij dat vakmanschap en vertrouwen ondermijnt. Het is vooral concurrentie op prijs en niet op innovatie of kwaliteit. Arbeidsvoorwaarden worden uitgehold om maar zo goedkoop mogelijk te leveren.’ Dat zei Han Busker, voorzitter FNV, bij de presentatie van het witboek.

Actueler dan ooit

Het witboek, geschreven in het pré-corona-tijdperk, als input voor de verkiezingsprogramma's van de politieke partijen, is actueler dan ooit. In het boek worden de problemen gesignaleerd die zich al voordeden voor coronacrisis. Busker: ‘We moeten nu al nadenken hoe de samenleving beter te organiseren na de coronacrisis. De overheid moet nu investeren in de publieke sector en de doorgeslagen marktwerking terugdraaien. Zeker in sectoren die vitaal zijn, mag marktwerking niet de leidende trom zijn. De doorgeslagen marktwerking heeft een systeem gerecreëerd van wantrouwen, afschuiven en doorgeslagen uitbesteden.' Jeugdzorgmedewerker Mascha werkte mee aan het witboek: ‘Iedereen is aan het overleven. Wij zijn een machine en het kind is een product geworden.’

Investeren versus repareren

Busker: ‘De corona-epidemie laat zien hoe belangrijk een goede publieke sector is en hoe het hele land er nu op terugvalt. Het is dan ook wrang dat het juist de sectoren zijn, waar onder de noemer van marktwerking jarenlang is bezuinigd, de medewerkers nu gevraagd wordt om een tandje bij te zetten. Denk aan de jarenlange bezuinigingen op IC-bedden, zorgpersoneel, op jeugdhulpverleners en GGZ medewerkers. Maar ook aan het onderwijs en het openbaar vervoer. Het lerarentekort komt niet door een gebrek aan passie voor het vak van de leerkracht, maar door onderbetaling en uit de hand gelopen werkdruk. En in het openbaar vervoer zorgt doorgeslagen marktwerking ervoor dat in sommige gebieden het OV volledig afhankelijk is geworden van vrijwilligers.’

Leidraad voor verandering

De FNV concludeert in het witboek dat in de sectoren waar alles op afstand is gezet, zich niemand verantwoordelijk meer voelt. Bij de doorgeslagen marktwerking zijn het de investeerders die hiervan profiteren. Zonder dat zij oog hebben voor de belangen van de werknemers, de consumenten of het land waarin het plaatsvindt. Door nu structureel en verstandig te investeren en de samenleving anders in te richten kan de doorgeslagen marktwerking een halt toe worden geroepen. Dit is het moment om een daadwerkelijke verandering te realiseren en dit witboek is daar een mooie leidraad voor.