De or komt op voor de belangen van de werknemers en zorgt dat de werkgever zich houdt aan de afspraken in de cao en de wet. Met de rechten in de Wet op de Ondernemingsraden (WOR) kan de or invloed uitoefenen. De WOR regelt de rechten en plichten van zowel de werkgever als de or. De wet omvat onder andere het adviesrecht, het instemmingsrecht, recht op voldoende tijd voor or-werk, scholing en bescherming tegen nadelige behandeling en ontslag.
Artikel 16 t/m 24 in de Wet op de Ondernemingsraden
De or-leden mogen regelmatig bij elkaar komen om te overleggen over wat er in het bedrijf speelt. De vergaderingen zijn zoveel mogelijk in werktijd. Je hebt recht op vergadervoorzieningen, zoals vergaderruimte, gebruik van briefpapier, computer, e-mail en internet en archief. Daarnaast vergadert de or regelmatig met de directie. Deze vergaderingen noemen wij overlegvergaderingen.
De or mag agendapunten voorstellen voor de overlegvergadering met de directie. Ook kan de or een voorstel doen over sociale, organisatorische, financiële en economische zaken in het bedrijf. De directie is verplicht om minstens één keer met de or over het voorstel te overleggen. Vervolgens moet de directie het besluit laten weten. Er is op dit moment geen beroepsrecht voor de or.
Artikel 31 in de Wet op de ondernemingsraden
De directie is verplicht de or regelmatig te informeren over:
Daarnaast mag de or informatie opvragen. De werkgever is verplicht deze informatie te geven. Ook in andere wetten staan informatierechten voor de or, bijvoorbeeld in de Arbeidsomstandighedenwet.
Artikel 25 in de Wet op de Ondernemingsraden
Als de directie met een plan of voorstel komt over de organisatie van het bedrijf of het financiële beleid. Dan moet de directie een advies vragen aan de or. Met het advies van de or kan de directie een goede afweging van de belangen te maken. De directie kan het or-advies negeren. Maar zal dat meestal niet doen, omdat het belangrijk is dat het bedrijfsbesluit door de or (en dus de werknemers) gesteund wordt.
Artikel 27 in de Wet op de Ondernemingsraden
De directie moet voor bepaalde besluiten instemming vragen aan de or. Het gaat om invoeren, wijzigen of afschaffen van regelingen die te maken hebben met arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden. Het instemmingsrecht geldt niet als de hoogte of de duur van een arbeidsvoorwaarde wordt aangepast. Bijvoorbeeld: het beloningssysteem kan wel onder het instemmingsrecht vallen, maar de hoogte van het loon niet.
Artikel 32 in de Wet op de ondernemingsraden
De or en de directie kunnen samen een overeenkomst sluiten. Deze overeenkomst is een aanvulling op de wet. De or en directie ondertekenen de overeenkomst en sturen deze op naar de bedrijfscommissie.
Dit zijn de afspraken waarover je een aparte overeenkomst kunt opstellen:
Or en directie kunnen ook samen besluiten dat het goed is om de or te versterken met een ambtelijk secretaris (AS). Die is vaak een speciaal opgeleid om de or te ondersteunen in zijn functioneren. De AS verzorgt agenda’s en verslagen, bewaakt de voortgang en helpt de or met zaken waar or-leden zelf soms geen tijd voor hebben.
Artikel 36 in de Wet op de ondernemingsraden
In de Wet op de Ondernemingsraden staat hoe de werkgever en or met elkaar om moeten gaan, als zij er in het onderling overleg niet uitkomen. Of als de or vindt dat de werkgever de wet niet goed naleeft. Jullie kunnen het geschil aan de kantonrechter voorleggen.
Bij een conflict over het adviesrecht geldt een andere beroepsprocedure. Dat loopt via de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam. Die is gespecialiseerd in ondernemingsrecht.
Artikel 16, 18, 22 in de Wet op de ondernemingsraden
Or en directie overleggen met elkaar over het aantal dagen voor scholing. Dat mag niet minder zijn dan het wettelijk minimum aantal:
Van belang is dat or-leden een cursus in werktijd moeten kunnen volgen of dat er anders compensatie mogelijk is.
De or bepaalt in beginsel zelf welke scholing hij nodig vindt. Het is verstandig om goed te inventariseren welke scholing de or nodig heeft en dat vast te leggen in een scholingsplan. De werkgever betaalt de kosten voor scholing en voor het raadplegen van een externe deskundige.
Alleen reageren op directievoorstellen is nogal reactief en afwachtend. Beter is om ook een eigen agenda of werkplan te hebben. Dat doe je op basis van eigen waarnemingen en vanuit ervaren knelpunten en wensen van de collega’s. Contact met de achterban is belangrijk!
Maak als or een overzicht van taken, en keuzes waar jouw ondernemingsraad vooral mee aan de slag gaat.
Heb je vragen over de ondernemingsraad (or), of personeelsvertegenwoordiging (pvt)? Bijvoorbeeld over welke rechten jouw or heeft? Of hoe je het beste in een bepaalde situatie kunt reageren als or? Stel hem aan het Or-Adviespunt.